“Dùng thủ đoạn nguy hiểm” là tình tiết quy định tại điểm d khoản 2 điều 171 BLHS là tình tiết định khung tăng nặng. Trước đây, tình tiết này được quy định tại điểm d khoản 2 Điều 136 BLHS năm 1999 và được hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 02/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTP ngày 25/12/2001, cụ thể: “Dùng thủ đoạn để cướp giật tài sản mà nguy hiểm đến tính mạng sức khoẻ của người bị hại hoặc của người khác như dùng xe mô tô, xe máy để thực hiện việc cướp giật tài sản; cướp giật của người đang đi mô tô, xe máy…Cần chú ý trong trường hợp dùng thủ đoạn nguy hiểm để cướp giật tài sản mà gây ra hậu quả nghiêm trọng thì phải áp dụng cả hai tình tiết định khung hình phạt quy định tại các điểm d và h khoản 2 Điều 136 BLHS”.

        Quy định trên có thể hiểu hai trường hợp: (1) “dùng mô tô, xe máy để thực hiện việc cướp giật tài sản” nghĩa là người phạm tội sử dụng mô tô, xe máy để thực hiện hành vi cướp giật tài sản của người khác, bất kể người đó đang sử dụng phương tiện nào hay đang đi bộ thì đều áp dụng tình tiết “dùng thủ đoạn nguy hiểm”; (2) “cướp giật của người đang đi mô tô, xe máy” nghĩa là người phạm tội có thể đi bộ hoặc đang sử dụng bất kì phương tiện nào khác mà cướp giật của người đang đi mô tô, xe máy thì cũng được coi là dùng thủ đoạn nguy hiểm. Trong cả hai trường hợp, dù người phạm tội sử dụng mô tô, xe máy để cướp giật tài sản hoặc người phạm tội đi bộ mà cướp giật tài sản của người đang đi mô tô, xe máy thực tế đều sẽ gây nguy hiểm hoặc có nguy cơ cao gây nguy hiểm cho người bị cướp giật.

        Từ hướng dẫn trên, có nhiều cách hiểu có thể đánh giá qua ví dụ sau: Khoảng 19h25 ngày 09/09/2024, Nguyễn V. sử dụng xe mô tô chở Nguyễn H. đi mua thuốc tại cửa hàng X. Khi H. xuống xe, đi vào cửa hàng X. để mua thuốc, V. ngồi trên xe chờ H. Khi người bán hàng đưa các món đồ theo yêu cầu của H. và đang tư vấn thì H. giật lấy sợi dây chuyền chị P. đang đeo trên cổ, sau đó chạy nhanh ra ngoài đường, nhảy lên xe V. đang ngồi chờ ở cửa và V. nổ xe máy, phóng nhanh đi. Khi H. giật sợi dây chuyền làm chị P. ngã xuống đường nhưng không gây ra thương tích. Đến 23h15 phút cùng ngày, Nguyễn V. và Nguyễn H. bị Đội Cảnh sát hình sự, Công an huyện Y phát hiện, bắt, đưa về trụ sở làm việc, cả hai đã khai nhận toàn bộ hành vi phạm tội của mình.

        Đối với vụ việc trên hiện có hai quan điểm:

        - Quan điểm thứ nhất cho rằng, Nguyễn V. và Nguyễn H. phải bị điều tra, truy tố, xét xử theo điểm d khoản 2 Điều 171 BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Vì V. và H. khi thực hiện hành vi cướp giật đã sử dụng xe mô tô để hỗ trợ quá trình thực hiện hành vi cướp giật tài sản, như vậy là thỏa mãn tình tiết “dùng thủ đoạn nguy hiểm” theo hướng dẫn.

        - Quan điểm thứ hai (là quan điểm của tác giả) cho rằng, hành vi của V. và H. chỉ cấu thành tội “Cướp giật tài sản” theo quy định tại khoản 1 điều 171 BLHS. Bởi vì mặc dù H. và V. có sự thỏa thuận, phân công thực hiện nhiệm vụ, nhưng giữa hành vi của H. (trực tiếp thực hiện hành vi cướp giật) với hành vi của V. (chờ H. nhảy lên xe rồi nổ máy, phóng xe đi) là các hành vi kế tiếp nhau nhưng độc lập. Hành vi của H. đã hoàn thành, đồng thời kết thúc trên thực tế việc thực hiện hành vi cướp giật sợi dây chuyền của chị P.; việc V. ngồi chờ H. nhảy lên xe nhằm mục đích nhanh chóng “tẩu thoát” khỏi hiện trường. Mặt khác, V. và H. sử dụng xe với mục đích trốn chạy dễ dàng hơn sau khi thực hiện được việc cướp giật (không phải thiếu nó các đối tượng không thể thực hiện được hành vi cướp giật). Chiếc xe chỉ là phương tiện được sử dụng để hỗ trợ cho các đối tượng thực hiện hành vi, không phải là công cụ, phương tiện được các đối tượng trực tiếp sử dụng để thực hiện hành vi cướp giật tài sản, tức là nếu xét hành vi lên xe để tẩu thoát thì ảnh hưởng không đáng kể tới việc đánh giá hành vi khách quan cướp giật sợi dây chuyền đang đeo trên cổ chị P., do đã hoàn thành và kết thúc. Vì vậy, hành vi của V. và H. chỉ cấu thành tội “Cướp giật tài sản” theo quy định tại khoản 1 điều 171 BLHS.

        Trên đây là những nội dung và quan điểm của tác giả, kính mong nhận được ý kiến đóng góp và bình luận của bạn đọc./

Trần Trọng Hoàn - Viện KSND huyện Đan Phượng