Nhiệm vụ chống oan sai, bỏ lọt tội phạm trong ngành kiểm sát nhân dân năm 2018

       Dưới ngọn cờ tiên phong của Đảng, trong lịch sử gần 60 năm hình thành và phát triển, ngành Kiểm sát nhân dân đã từng bước thể hiện vị trí, vai trò quan trọng trong việc bảo vệ pháp luật, bảo vệ chế độ, lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân. Trải qua nhiều khó khăn, thử thách, phấn đấu và trưởng thành về cả “chất” và “lượng”, ngành Kiểm sát luôn hoàn thành các nhiệm vụ chính trị đối với Đảng, nhà nước, đặc biệt là trong thời kỳ đổi mới đất nước hiện nay. Điều này được thể hiện nổi bật nhất ở việc thực hiện tốt nhiệm vụ chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm trong thời gian qua.

       Là cơ quan có chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát đóng vai trò quan trọng trong cuộc đấu tranh không khoan nhượng với các tội phạm xâm hại các mối quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Trong đó, lãnh đạo, cán bộ, kiểm sát viên toàn ngành đều đặt mục tiêu thực hiện nhiệm vụ trọng tâm được Đảng giao phó: “Chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm” coi việc thực hiện tốt công tác này là hành động thiết thực nhất để xây dựng Đảng, xây dựng cấp ủy trong ngành Kiểm sát.

       Tiếp tục quán triệt và thực hiện Kết luận số 92-KL/TW ngày 12/3/2014 về tiếp tục thực hiện nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/05/2005 của Bộ chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020; Chỉ thị số 46-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác đảm bảo an ninh trật tự trong tình hình mới; Chỉ thị số 50-CT/TW ngày 07/12/2015 của Bộ chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng với công tác phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng; Chỉ thị số 15-CT/TW ngày 07/7/2007 của Bộ chính trị về sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật trong công tác điều tra, xử lý và công tác bảo vệ Đảng, đồng chí Lê Minh Trí - Viện trưởng VKSNDTC đã ban hành chỉ thị số 01/CT-VKSTC ngày 20/12/2017 về Công tác của ngành Kiểm sát năm 2018. Trong đó đặc biệt nhấn mạnh: “Toàn ngành làm tốt nhiệm vụ chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm, chủ động đề ra nhiều giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp”.

       Thực tiễn của cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm những năm gần đây cho thấy tình trạng án oan sai, bỏ lọt tội phạm vẫn xảy ra, gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với trật tự an toàn xã hội. Viện kiểm sát càng phải chú trọng hơn khi thực hiện nhiệm vụ chống oan sai, bỏ lọt tội phạm, đặt ra phương hướng chỉ đạo rõ ràng, quán triệt mục tiêu, nhiệm vụ của từng cấp, đơn vị Viện kiểm sát.

       Trong năm 2018, ngành Kiểm sát đã triển khai thực hiện các chủ trương, nhiệm vụ chính trị của Đảng, tập trung toàn ngành với mục tiêu thực thi nhiệm vụ chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm. Trong đó, có những việc về cơ bản đã làm được như sau:

       Thứ nhất, thống nhất toàn ngành thông qua các chỉ thị, văn bản chỉ đạo nội bộ nhấn mạnh trách nhiệm kỷ luật và liên đới trong vấn đề bổ nhiệm và tái bổ nhiệm của cán bộ, Kiểm sát viên khi để xảy ra tình trạng Tòa tuyên bị cáo vô tội hoặc bản án bị hủy để điều tra lại có lỗi của Kiểm sát viên. Qua đó, giúp cán bộ kiểm sát nâng cao tinh thần trách nhiệm, thận trọng trong khi thi hành công vụ, hạn chế các trường hợp làm oan người vô tội hay bỏ lọt tội phạm.

       Thứ hai, từng bước hoàn thiện, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ kiểm sát ngày càng có chất lượng, với khẩu hiệu vận động xây dựng đội ngũ cán bộ, kiểm sát “vững về chính trị, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông pháp luật, công tâm và bản lĩnh, kỷ cương và trách nhiệm”. Không chỉ ở giai đoạn năm 2018, ngành kiểm sát luôn là khối ngành giành sự quan tâm đặc biệt đến việc xây dựng Đảng đi lên từ công tác bồi dưỡng cán bộ, Đảng viên tạo cơ hội để họ phát triển, tu dưỡng đạo đức,trình độ nghiệp vụ và năng lực công tác. Đây cũng được xem là phương pháp hiệu quả để nâng cao hiệu quả công tác chống oan sai, bỏ lọt tội phạm.

       Thứ ba, tập trung chú trọng giải quyết các vụ án phức tạp, nhận được nhiều sự quan tâm dư luận, không để tình trạng kéo dài. Nhờ vậy nhanh chóng tháo gỡ bức xúc của người dân, giúp ổn định trật tự xã hội.

       Thứ tư, đối với các án tham nhũng, kinh tế, Viện kiểm sát đã có sự chủ động tích cực phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền để phát hiện, giải quyết nhiều hơn các vụ việc có dấu hiệu phạm tội. Cách xử lý đối với loại tội này thời gian qua đã cho thấy bước chuyển biến rõ rệt, thể hiện sự mạnh tay, cương quyết làm sáng tỏ với những hành vi mờ ám, thiếu minh bạch của các chủ thể có chức vụ, quyền hạn hoặc có khả năng phạm tội. Thậm chí, giới hạn “không có vùng cấm”.

       Thứ năm, Viện kiểm sát và Cơ quan điều tra, Tòa án đã có sự liên kết, phối hợp ngày càng khăng khít trong việc thực hiện các nhiệm vụ chung, đẩy mạnh hiệu quả và năng suất giải quyết công việc xuyên suốt từ quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử. Trong năm 2018, thực hiện quy định của BLTTHS 2015, Viện kiểm sát cũng đặc biệt chú trọng việc nâng cao chất lượng, đẩy manh nguyên tắc tranh tụng tại phiên tòa. Qua đó, yêu cầu kiểm sát viên phải có ý kiến đối đáp, tranh luận tới cùng để làm sáng tỏ tội phạm, thay đổi tư duy “giữ nguyên quan điểm đã nêu trong cáo trạng”, tạo môi trường dân chủ và công khai hơn.

       Bằng những tác động trên, vấn đề thực hiện nhiệm vụ chống oan sai, chống bỏ lột tội phạm năm 2018 đã có nhiều thành tựu. Trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn ngày 30/10/2018, đồng chí Lê Minh Trí - Viện trưởng Viện KSND tối cao đã nêu ra nhiều kết quả khả quan trong 10 tháng đầu năm 2018 khi thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của ngành. Trong đó, chất lượng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, truy tố được cho rằng đang được nâng lên, đạt và vượt nhiều chỉ tiêu, các trường hợp án oan sai có dấu hiệu giảm dần.  Bên cạnh đó, Viện KSND tối cao phối hợp với cơ quan tư pháp trung ương chỉ đạo giải quyết nhiều điểm nóng về an ninh trật tự, phát hiện, điều tra; xử lý nghiêm nhiều vụ việc tham nhũng trong hoạt động tư pháp. Kết quả việc giải quyết án về tham nhũng, kinh tế đã chuyển biến tích cực. Số vụ án được phát hiện tiếp tục gia tăng, việc xử lý nghiêm minh, triệt để hơn theo quan điểm chỉ đạo cương quyết của Đảng trong thời gian gần đây “Không có vùng cấm, không có ngoại lệ”. Cùng với đó, Viện kiểm sát cũng có những động thái đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ án tham những, kinh tế lớn, kết thúc điều tra, truy tố nhiều vụ, trong đó có vụ Phạm Công Danh, vụ Trịnh Xuân Thanh, Đinh La Thăng,… Kết quả giải quyết được dư luận xã hội đồng tình ủng hộ đã củng cố niềm tin trong nhân dân, góp phần xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh. 

       Bên cạnh những kết quả khả quan thì nhiệm vụ chống oan sai, bỏ lọt tội phạm khi thực hiện trong thực tế còn nhiều khó khăn, thách thức: vấn đề xây dựng hệ thống pháp luật còn nhiều tranh cãi; vấn đế áp dụng pháp luật còn chưa thống nhất; vấn đề khoa học công nghệ, cơ sở vật chất để đáp ứng nhu cầu chứng minh chứng cứ trong thời đại mới; vấn đề đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ năng lực chuyên môn và phân phối sự cán bộ kiểm sát còn cần chỉnh đốn;… Cuộc chiến trường kỳ trong đấu tranh phòng chống tội phạm luôn đòi hỏi sự không ngừng đổi mới, sáng tạo trong cách làm, cách thực hiện. Chính vì vậy, việc chủ trương thực hiện nhiệm vụ trọng tâm ngành kiểm sát trong 10 tháng đầu năm 2018 vẫn còn có một số việc chưa thực hiện được hoặc đã thực hiện nhưng chưa có hiệu quả:

       Thứ nhất, trong thời gian qua, tình hình tội phạm có diễn biến gia tăng với tính chất phức tạp làm tăng khối lượng công việc cần giải quyết, theo quy định của BLTTHS 2015, vai trò và trách nhiệm của Viện kiểm sát trong các giai đoạn tố tụng cũng được tăng lên, mặt khác cùng với sức ép từ biên chế,số lượng ,chất cán bộ kiểm sát còn hạn chế,  chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, dẫn tới vẫn còn tình trạng các vụ án bị kéo dài thời gian hoặc vấn đề kiểm sát ít nhiều chưa được chặt chẽ trong xử lý tin báo, tố giác của tội phạm. Một số đơn vị vẫn còn để xảy ra trường hợp đình chỉ do bị can không có tội và các trường hợp trả hồ sơ để điều tra bổ sung nhiều lần đối với án tham nhũng, kinh tế.

       Thứ hai, trong thời gian qua, với sự sửa đổi bổ sung của nhiều văn bản pháp luật tố tụng quan trọng, cán bộ, Kiểm sát viên vẫn còn lúng túng trước những quy định thủ tục, tố tụng chưa có văn bản hướng dẫn. Điều này khiến cho việc áp dụng pháp luật chưa thống nhất ở các đơn vị, đặc biệt là các quy định về áp dụng các biện pháp ngăn chặn đối với tội phạm ít nghiêm trọng.

       Thứ ba, công tác thực hiện quyền kiến nghị, kháng nghị phúc thẩm vẫn còn một số thiếu xót. Một số đơn vị đôi khi chưa kịp thời phát hiện các vi phạm của các cơ quan tiến hành tố tụng, làm ảnh hưởng đến kết quả giải quyết vụ án và chất thực hành quyền công tố.

       Những hạn chế này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau nhưng đều thể hiện những khía cạnh cần phải hoàn thiện hơn nữa của ngành kiểm sát trong thực hiện nhiệm vụ chống oan sai, bỏ lọt tội phạm. Theo đó, để thực hiện tốt nhiệm vụ chiến lược này, ngành kiểm sát cần chú trọng quan tâm đến yếu tố con người  và tổ chức bộ máy. Về con người, cần xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm sát có bản lĩnh chính trị, trình độ nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp một cách thực chất. Về tổ chức bộ máy, cần xây dựng hệ thống cơ quan đơn vị có chức năng quản lý điều hành, phân bổ hợp lý chức năng nhiệm vụ và ứng dụng những điểm mới của nền cải cách hành chính.

       Nhằm phát huy những mặt tích cực và đẩy lùi tiêu cực, tập trung làm tốt công tác chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm trong thời gian tới, thực hiện nhiệm vụ mà cấp ủy Đảng lãnh đạo, chỉ đạo, ngành kiểm sát nhân dân đã vạch ra các phương hướng, chia nhóm nhiệm vụ:

       - Tập trung tăng cường trách nhiệm thực hành quyền công tố trong hoạt động điều tra, nâng cao chỉ tiêu nghiệp vụ phấn đấu không để xảy ra các trường hợp đình chỉ bị can do không phạm tội, nâng cao vai trò của kiểm sát viên tại phiên tòa.

       - Phối hợp, đẩy nhanh việc xây dựng các văn bản hướng dẫn luật để tạo môi trường pháp lý thuận lợi, cách hiểu thống nhất.

       - Kiện toàn, tinh gọn bộ máy viện kiểm sát; đánh giá và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức.

       - Đẩy manh cải cách hành chính, công vụ; tích cực xây dựng, áp dụng phần mềm vào quản lý chỉ đạo điều hành.

       - Tăng cường kỷ luật, kỷ cương, chú trọng kiểm tra thanh tra đột xuất.

       - Xây dựng đề án tăng cường cơ sở vật chất, kinh phí, chế độ  đặc thù bảo đảm cho hoạt động của ngành.

       Như vậy, trên tinh thần xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị thông qua hoạt động thực hiện nhiệm vụ trọng tâm năm 2018, ngành kiểm sát nhân dân đã có những thành tựu tích cực và vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục, tuy nhiên về cơ bản, nhiệm vụ chống oan sai, bỏ lọt tội phạm đã được từng bước tiến hành đem lại nhiều kết quả đáng tự hào. Để có được kết quả này là một sự cố gắng, phấn đấu, đoàn kết chung tay của  tập thể cán bộ, đảng viên và cấp ủy ngành kiểm sát  để làm tốt chức năng nhiệm vụ của mình, hoàn thành trách nhiệm được Đảng, Nhà nước giao phó. 

Hồng Phúc – VKSND huyện Thanh Oai