Vài nét về phân cấp quản lý NSNN trong ngành KSND

       Với hơn 800 đơn vị dự toán các cấp, ngành KSND được NSNN đảm bảo toàn bộ kinh phí để duy trì hoạt động của bộ máy nhằm thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp… Do đó, để đảm bảo việc sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN) tiết kiệm, hiệu quả đòi hỏi phải có sự phân cấp rõ ràng trong quản lý NSNN cho các đơn vị dự toán trong toàn ngành.

       Theo đó, Viện KSND tối cao là đơn vị dự toán cấp I, trực tiếp nhận dự toán ngân sách hàng năm do Thủ tướng Chính phủ giao. Viện KSND tối cao thực hiện phân bổ, giao dự toán ngân sách cho các đơn vị cấp dưới trực thuộc; chịu trách nhiệm trước nhà nước về việc tổ chức, thực hiện công tác kế toán và quyết toán ngân sách của toàn ngành theo quy định.

       Viện KSND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là các đơn vị dự toán cấp II. Viện trưởng Viện KSND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được sự ủy quyền của Viện trưởng Viện KSND tối cao nhận và giao dự toán cho các đơn vị dự toán cấp dưới trực thuộc, đồng thời chịu trách nhiệm về việc tổ chức công tác kế toán, quyết toán ngân sách của cấp mình và công tác kế toán, quyết toán của các đơn vị cấp dưới trực thuộc.

       Các đơn vị trực tiếp thụ hưởng NSNN bao gồm Văn phòng Viện KSND tối cao, các đơn vị trực thuộc Viện KSND tối cao (Cục Điều Tra - Cục 1, Cục thống kê tội phạm và công nghệ thông tin - Cục 2, Cục Kế hoạch tài chính - Cục 3, Viện khoa học kiểm sát, Trường đại học kiểm sát Hà Nội, Trường đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát TP Hồ Chí Minh, Báo bảo vệ pháp luật, Tạp chí kiểm sát, Viện KSND cấp cao tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh), Văn phòng Viện KSND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các Viện KSND cấp quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là đơn vị dự toán cấp III. Các đơn vị dự toán cấp III trực tiếp nhận dự toán từ đơn vị dự toán cấp trên quản lý, chịu trách nhiệm về việc tổ chức thực hiện công tác kế toán, quyết toán ngân sách của cấp mình.

Ảnh: Nguồn internet

       Việc phân cấp quản lý ngân sách cho các đơn vị dự toán ngân sách trong ngành KSND được thể hiện trên 4 khía cạnh:

       Thứ nhất, phân cấp thẩm quyền ban hành, chính sách, tiêu chuẩn và định mức NSNN

       Hàng năm, trên cơ sở kinh phí nhà nước giao, căn cứ Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành định mức phân bổ dự toán chi NSNN và khả năng NSNN của từng năm, Viện KSND tối cao đã ban hành các quy định về nguyên tắc và định mức phân bổ cho phù hợp với từng năm ngân sách, áp dụng thống nhất trong toàn ngành Kiểm sát. Trong đó ưu tiên thực hiện nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm, góp phần bảo vệ an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, tăng cường kinh phí cho hoạt động của các đơn vị thuộc khu vực miền núi cao, hải đảo. Viện KSND tối cao phối hợp với cơ quan tư pháp Trung ương đề nghị và được cấp có thẩm quyền quyết định phân bổ tách khoản chi thường xuyên và chi lương để tăng kinh phí chi thường xuyên cho các cơ quant ư pháp. Trên cơ sở kinh phí được cấp và định mức chi của Ngân sách, Viện KSND tối cao đã xây dựng định mức chi ngân sách đảm bảo nguyên tắc công khai, dân chủ và phù hợp hoạt động của các đơn vị dự toán trong toàn ngành, bảo đảm kinh phí phục vụ công tác và thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm về cải cách tư pháp. Việc quản lý và sử dụng ngân sách bảo đảo chặt chẽ, đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức, tiết kiệm, hiệu quả.

       - Về định mức, chế độ, tiêu chuẩn chi tiêu NSNN:

       Chính phủ quyết định những chế độ chi ngân sách quan trọng, phạm vi ảnh hưởng rộng, liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội của cả nước sau khi xin ý kiến Ủy ban thường vụ Quốc hội. Quyết định các chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi tiêu thực hiện thống nhất trong cả nước.

       Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi tiêu đối với các ngành, lĩnh vực sau khi thống nhất với các bộ quản lý ngành, lĩnh vực.

       Do đó, các chế độ chi được thực hiện trong ngành KSND như sau:

       + Chế độ tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức trong ngành KSND được thực hiện theo Nghị định số 204/2004/NĐ-CP; Nghị quyết 730/2004/NQ-UBTVQH11 ngày 30/9/2004 về việc phê chuẩn bảng lương chức vụ, bảng phụ cấp chức vụ đối với cán bộ lãnh đạo của Nhà nước; bảng lương chuyên môn nghiệp vụ ngành Tòa án, ngành Kiểm sát.

       + Chế độ phụ cấp Kiểm sát viên, Kiểm tra viên ngành kiểm sát được thực hiện theo Quyết định số 138/2005/QĐ-TTg ngày 13/6/2005 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ phụ cấp trách nhiệm đối với Kiểm sát viên, Điều tra viên, Kiểm tra viên ngành Kiểm sát;

       + Chế độ phụ cấp thâm niên nghề thực hiện theo Nghị định số 76/2009/NĐ - CP ngày 15/9/2009 của Chính phủ và Thông tư liên tịch số 04/2009/TTLT - BNV - BTC ngày 24/12/2009 của Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện chế độ phụ cấp thâm niên nghề đối với cán bộ, công chức đã được xếp lương theo các ngạch hoặc chức danh chuyên ngành Tòa án, Kiểm sát, Kiểm toán, Thanh tra, Thi hành án dân sự và Kiểm lâm.

       Chế độ công tác phí được thực hiện theo quy định tại Thông tư số 40/2017/TT-BTC.

       - Một số chế độ đặc thù khác:

       + Chế độ bồi dưỡng phiên toà theo Quyết định số 41/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về chế độ bồi dưỡng đối với người tham gia phiên tòa, phiên họp giải quyết việc dân sự;

       + Chế độ bồi dưỡng tham gia cưỡng chế thi hành án dân sự theo Quyết định số 73/2007/QĐ-TTg;

       + Chế độ bồi dưỡng trực nghiệp vụ theo quyết định số 985/2007/QĐ- VKSTC-V11;

       + Chế độ bồi dưỡng tham gia thi hành án tử hình theo Nghị định số 82/2011/NĐ-CP;

       + Chế độ bồi dưỡng làm công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh Căn cứ theo Thông tư liên tịch số 46/2012/TTLT - BTC - TTCP ngày 16/3/2012 của Bộ Tài chính, Thanh tra Chính phủ quy định chế độ bồi dưỡng đối với cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh…

       Thứ hai, phân cấp quản lý nguồn thu và nhiệm vụ chi NSNN

       Nguồn thu ngân sách của hệ thống Viện KSND bao gồm: nguồn phân bổ từ dự toán NSNN (bao gồm cả chi thường xuyên và chi cho đầu tư XDCB), một phần từ nguồn hỗ trợ của ngân sách địa phương, từ dự toán các chương trình mục tiêu và từ nguồn vốn viện trợ.

       Mô hình phân cấp quản lý nguồn thu, nhiệm vụ chi NSNN trong hệ thống Viện kiểm sát nhân dân thể hiện:

       + Viện KSND tối cao chịu trách nhiệm toàn diện trước Nhà nước mà đại diện là Bộ Tài chính về việc quản lý nguồn thu, nhiệm vụ chi NSNN của toàn bộ hệ thống Viện KSND trên cả nước, đồng thời tổ chức chỉ đạo các đơn vị trực thuộc là các Viện KSND cấp dưới theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

       + Cục Kế hoạch tài chính là cơ quan chuyên môn tham mưu giúp việc cho lãnh đạo Viện KSND tối cao quản lý tài chính, ngân sách trong toàn ngành đồng thời chịu trách nhiệm về công tác tài chính thuộc phạm vi nhiệm vụ được phân cấp quản lý.

       + Viện trưởng các Viện KSND cấp tỉnh chịu trách nhiệm về công tác tài chính, quản lý ngân sách thộc phạm vi phụ trách, chịu trách nhiệm chỉ đạo các đơn vị dự toán trực thuộc về công tác tài chính, quản lý ngân sách cấp mình.

       + Viện trưởng các Viện KSND cấp huyện chịu trách nhiệm toàn diện về công tác tài chính và điều hành quản lý ngân sách ở cấp mình trong việc tổ chức thực hiện các hoạt động ngân sách như xây dựng dự toán, chấp hành ngân sách, quyết toán ngân sách..., đảm bảo cho việc quản lý điều hành ngân sách đúng quy định pháp luật và có hiệu quả.

       Ba là, phân cấp quản lý thực hiện chu trình NSNN

       Giai đoạn 1: Lập dự toán NSNN

       Hàng năm, căn cứ vào Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, thông tư hướng dẫn và số giao kiểm tra về dự toán ngân sách của Bộ Tài chính, căn cứ yêu cầu nhiệm vụ cụ thể của ngành và khả năng cân đối ngân sách, Viện KSND tối cao hướng dẫn và thông báo số kiểm tra về dự toán ngân sách cho các đơn vị trực thuộc trong toàn ngành. Khi thông báo số kiểm tra về dự toán NSNN cho các đơn vị trực thuộc, số chi phải phù hợp với số kiểm tra về tổng mức và cơ cấu.

       Trên cơ sở số kiểm tra được giao, các đơn vị thực hiện lập dự toán như sau:

       Viện KSND cấp huyện, các đơn vị dự toán trực thuộc Văn phòng Viện KSND tối cao (đơn vị dự toán cấp III) lập dự toán chi ngân sách thuộc phạm vi nhiệm vụ được giao, gửi Viện KSND cấp tỉnh và Văn phòng Viện KSND tối cao (đơn vị dự toán cấp II).

       Viện KSND cấp tỉnh, Văn phòng Viện KSND tối cao lập dự toán chi ngân sách của đơn vị, xem xét, tổng hợp dự toán của các đơn vị trực thuộc, gửi Viện KSND tối cao (đơn vị dự toán cấp I). Viện KSND cấp cao tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP.Hồ Chí Minh, Cục Điều tra, Cục Kế hoạch - Tài chính, Viện khoa học kiểm sát, các đơn vị sự nghiệp trực thuộc (đơn vị dự toán cấp III) lập dự toán thu, chi NSNN gửi Viện KSND tối cao.

       Giai đoạn 2: Chấp hành ngân sách

       Phân bổ và giao dự toán

       Căn cứ Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc giao dự toán NSNN hàng năm; căn cứ tổng mức dự toán thu, chi NSNN được Bộ Tài chính giao hàng năm cho Viện KSND tối cao. Viện KSND tối cao xây dựng phương án phân bổ dự toán thu, chi NSNN các nguồn vốn và chi tiết đến từng đơn vị dự toán gửi sang Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định trước ngày 31/12 hàng năm.

       Sau khi nhận được ý kiến thẩm định phương án phân bổ dự toán của Bộ Tài chính bằng văn bản, Viện KSND tối cao quyết định giao dự toán NSNN các nguồn vốn cho đơn vị sử dụng ngân sách đến đơn vị dự toán cấp II, cấp III trực thuộc đồng thời ủy quyền cho Viện trưởng Viện KSND cấp tỉnh, Chánh văn phòng Viện KSND tối cao giao dự toán cho các đơn vị cấp dưới trực thuộc đảm bảo theo đúng tổng mức cũng như chi tiết Viện KSND tối cao đã giao (trước ngày 30/01). Việc phân bổ và giao dự toán phải bảo đảm giao hết chỉ giữ lại một số nhiệm vụ chi chưa xác định được đơn vị dự toán và một số nội dung chi đặc thù theo yêu cầu từng năm (kinh phí dự phòng). Phần kinh phí này được giao vào dự toán của Văn phòng Viện KSND tối cao, khi có phát sinh sẽ thực hiện điều chỉnh cho các đơn vị.

       Chấp hành và điều hành dự toán

       Thủ trưởng các đơn vị dự toán phải thực hiện chấp hành, điều hành dự toán ngân sách theo đúng nội dung dự toán được giao, phê duyệt, tuân thủ chế độ, chính sách, tiêu chuẩn định mức chi theo cơ chế quản lý đối với từng nội dung chi theo quy định của Nhà nước, của Bộ Tài chính và của ngành.

       Trong quá trình tổ chức triển khai nhiệm vụ chi ngân sách, xét thấy khả năng đơn vị không hoàn thành được mục tiêu, chi không hết dự toán hoặc có yêu cầu điều chỉnh nội dung nhiệm vụ chi thì Thủ trưởng các đơn vị sử dụng ngân sách phải báo cáo, giải trình, kiến nghị điều chỉnh gửi Viện KSND tối cao để lập phương án điều chỉnh. Trường hợp, điều chỉnh dự toán không làm thay đổi tổng mức, không làm thay đổi các nội dung đã được Bộ Tài chính phê duyệt trong phương án phân bổ thì Viện KSND tối cao chủ động điều chỉnh dự toán giữa các đơn vị trực thuộc. Trường hợp điều chỉnh dự toán giữa các đơn vị trực thuộc làm thay đổi tổng mức dự toán và các nội dung đã được phê duyệt trong phương án phân bổ thì Viện KSND tối cao trình phương án điều chỉnh báo cáo Bộ Tài chính phê duyệt.

       Giai đoạn 3: Quyết toán ngân sách

       Sau khi nhận báo cáo quyết toán năm của các đơn vị dự toán cấp III trực thuộc, đơn vị dự toán cấp II (Viện KSND cấp tỉnh, Văn phòng Viện KSND tối cao) có trách nhiệm tổ chức xét duyệt và thông báo kết quả xét duyệt quyết toán năm đối với các đơn vị dự toán cấp dưới trực thuộc. Thời gian tổ chức thực hiện từ tháng 01 đến tháng 3 của năm kế tiếp năm ngân sách, trước khi xét duyệt quyết toán năm Thủ trưởng đơn vị dự toán cấp II (Viện trưởng Viện KSND cấp tỉnh, Chánh văn phòng Viện KSND tối cao) thông báo kế hoạch xét duyệt quyết toán cho các đơn vị dự toán cấp dưới, đồng thời thông báo cho Viện KSND tối cao để phối hợp thực hiện.

       Hết thời hạn nhận báo cáo quyết toán năm, sau 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm ngân sách, Viện KSND tối cao tổ chức thực hiện xét duyệt, thẩm định quyết toán năm của 74 đơn vị dự toán trực thuộc (thực hiện xét duyệt quyết toán đối với các đơn vị dự toán cấp II và dự toán cấp III trực thuộc Viện KSND tối cao; thực hiện thẩm định quyết toán đối với các đơn vị dự toán cấp III trực thuộc các đơn vị dự toán cấp II trực thuộc Viện KSND tối cao).

       Bốn là, phân cấp trong giám sát, thanh tra, kiểm toán NSNN

       Hàng năm, ngoài công tác kiểm tra xét duyệt quyết toán theo quy định được thực hiện đối với tất cả các đơn vị sử dụng ngân sách, Viện KSND tối cao còn tổ chức các đợt kiểm tra, thanh tra nhằm quản lý chặt chẽ hơn việc quản lý, sử dụng tiền và tài sản nhà nước nhằm đảm bảo cho việc sử dụng ngân sách được đảm bảo theo đúng pháp luật, đúng chế độ, chính sách nhà nước quy định. Sau khi kiểm tra đều có thông báo rút kinh nghiệm cũng như có biện pháp xử lý kịp thời nếu phát hiện sai sót trong quản lý ngân sách.

       - Kiểm tra theo chuyên đề của Cục Kế hoạch – Tài chính: Thực hiện công tác quản lý, giám sát các đơn vị dự toán theo Luật định, tùy theo chức năng, nhiệm vụ mà các phòng nghiệp vụ đề xuất Lãnh đạo Cục Kế hoạch - Tài chính thực hiện các đợt kiểm tra (1,2 lần/năm, mỗi lần từ 3-5 đơn vị) đảm bảo thiết thực.

       - Kiểm tra công tác lập, phân bổ và chấp hành dự toán: Cục Kế hoạch - Tài chính thực hiện kiểm tra công tác phân bổ và giao dự toán của các đơn vị dự toán cấp II cho đơn vị dự toán cấp III trực thuộc đảm bảo đúng, đủ định mức theo quyết định của Viện KSND tối cao.

       - Kiểm tra đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ bản: Kiểm tra hiện trạng các công trình đề nghị đầu tư, kiểm tra các dự án mới chuẩn bị khởi công, kiểm tra công tác đấu thầu, kiểm tra các công trình trước khi thẩm tra phê duyệt quyết toán hoàn thành...

       - Kiểm tra công tác quản lý và sử dụng tài sản: Bao gồm kiểm tra tài sản nhà, đất trước khi bán, thanh lý, điều chuyển; kiểm tra kê khai tài sản theo quy định...

       - Kiểm tra kết quả thực hiện kiến nghị xét duyệt quyết toán ngân sách hàng năm.

       Bên cạnh việc kiểm tra, thanh tra về công tác quản lý NSNN trong nội bộ ngành, các đơn vị dự toán trong ngành KSND còn chịu sự kiểm tra theo kế hoạch của Kiểm toán nhà nước.

       Là một hệ thống độc lập trong các cơ quan tư pháp, toàn bộ kinh phí hoạt động của hệ thống Viện kiểm sát từ Trung ương đến địa phương đều do NSNN cấp. Vì vậy, NSNN có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động của ngành KSND trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó cho ngành, góp phần đảm bảo sự ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, giữ vững an ninh quốc phòng, để xây dựng và phát triển kinh tế đất nước. Trong khuôn khổ bài viết tác giả xin đưa ra một số nét cơ bản để bạn đọc có cái nhìn tổng quan về phân cấp quản lý NSNN trong ngành KSND.

Chu Thị Quyên – Phòng KHTC