PHƯƠNG HƯỚNG BẢO ĐẢM HOẠT ĐỘNG KIỂM SÁT CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN SAU PHIÊN TÒA XÉT XỬ VỤ ÁN HÌNH SỰ

Hoạt động kiểm sát của Viện Kiểm sát sau phiên tòa hình sự là hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật sau phiên tòa xét xử vụ án hình sự nhằm đảm bảo cho quá trình giải quyết vụ án tuân theo trình tự, thủ tục do luật quy định, có ý nghĩa to lớn về mọi mặt, góp vai trò quan trọng trong việc giải quyết vụ án được triệt để, công bằng, công khai. Phát huy tối đa quyền con người trong tố tụng hình sự, là cơ sở để các cơ quan tiến hành tố tụng hoàn thiện có hiệu quả chức trách, nhiệm vụ cũng như quyền hạn của mình. Hoạt động kiểm sát của Viện kiểm sát sau phiên tòa thể hiện ở các hoạt động kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm, giải quyết khiếu nại tố cáo sau phiên tòa, kiến nghi đối với hoạt động của Tòa án do Viện kiểm sát ban hành.

Trong phạm vi bài viết, tác giả mạnh dạn đưa ra một số phương hướng bảo đảm hoạt động kiểm sát của Viện kiểm sát sau phiên tòa xét xử vụ án hình sự nhằm đảm bảo việc truy tố bị can ra trước Tòa án và việc xét xử phải đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và không làm oan người vô tội; trình tự, thủ tục xét xử phải được đảm bảo đúng các quy định của pháp luật. Bao gồm:

Thứ nhất, quán triệt một cách sâu sắc những chủ trương của Đảng về hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện Kiểm sát nhân dân đã được ghi trong  Nghị quyết 08- NQ/TW, Nghị quyết 49-NQ/TW, Kết luận 79-KL/TW ngày 28/7/2010 về đổi mới tổ chức và hoạt động của Toà án nhân dân, Viện KSND và CQĐT, trong đó khẳng định: “Viện Kiểm sát nhân dân có chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp như hiện nay”. Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta chỉ rõ: "Viện Kiểm sát nhân dân được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức Toà án, bảo đảm tốt hơn các điều kiện để Viện Kiểm sát nhân dân thực hiện hiệu quả chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp".  Bên cạnh đó, Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2013) và Luật tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân năm 2014 tiếp tục khẳng định “Viện Kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp”. Nghị quyết 08- NQ/TW của Bộ Chính trị xác định: hoạt động công tố của Viện Kiểm sát phải xuyên suốt, bao quát quá trình tố tụng kể từ khi khởi tố vụ án, điều tra, xét xử cho đến khi có bản án, quyết định của Toà án có hiệu lực pháp luật. Phải bảo đảm mọi hành vi phạm tội và người phạm tội được phát hiện kịp thời, đầy đủ, xử lý nghiêm minh, có căn cứ và đúng pháp luật, không để lọt tội phạm, người phạm tội và không làm oan người vô tội.

Thứ hai: Xây dựng đội ngũ cán bộ, Kiểm sát viên phải là khâu then chốt có tính quyết định trong thực hiện quyền công tố cũng như trong thực hiện kiểm sát hoạt động tư pháp.Trong quá trình đổi mới tổ chức hoạt động của ngành theo tiến trình cải cách tư pháp với việc lấy toà án làm trung tâm, hơn lúc nào hết công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp cần được quan tâm hơn nữa và đặt đúng vị trí, vai trò của nó. Cần tăng cường nguồn lực đầu tư cho công tác này mà trước hết là đầu tư về con người. Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị đã xác định phương hướng cải cách tư pháp, trong đó thể hiện những nội dung cải cách toàn diện nền tư pháp cả về thể chế tư pháp, tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp, xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp và đổi mới tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò giám sát của các cơ quan dân cử, của công luận và của nhân dân đối với hoạt động tư pháp. Theo đó việc thực hiện cải cách tư pháp phải đồng bộ trong đó chú trọng yếu tố con người, coi đó là yếu tố quyết định. Bởi vì đây là nguồn nhân lực đưa pháp luật vào thực tế đời sống xã hội. Đối với việc xây dựng đội ngũ Kiểm sát viên cần phải chú trọng khâu quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng thì mới có được chất lượng bảo đảm năng lực trong áp dụng pháp luật cũng như trong hoạt động kiểm sát của Kiểm sát viên sau phiên tòa xét xử vụ án hình sự.  Ngành cần tổ chức nhiều lớp, nhiều loại hình đào tạo nhằm nâng cao nhận thức pháp luật nói chung về hình sự, tố tụng hình sự, dân sự và các pháp luật khác; đồng thời cũng cần phải có chiến lược đào tạo theo từng lĩnh vực theo hướng chuyên sâu, như kỹ năng thực hành quyền công tố tại phiên toà, kỹ năng phát hiện vi phạm, kỹ năng kiểm sát bản án – quyết định, kỹ năng dự thảo bản kháng nghị, kiến nghị….

Ba là: Bảo đảm các bản án, quyết định của tòa án chính xác, khách quan, không bỏ lọt tội phạm và không làm oan người vô tội và được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục tố tụng. Mục đích của hoạt động kiểm sát sau phiên tòa là nhằm đảm bảo các bản án, quyết định của tòa án chính xác, khách quan, đúng người, đúng tội và được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục tố tụng luật định.  Cho nên, khi thực hiện nhiệm vụ, KSV phải luôn khách quan, vô tư, tuân thủ các trình tự, thủ tục mà pháp luật quy định, áp dụng đầy đủ các biện pháp nghiệp vụ mà pháp luật cho phép nhằm đảm bảo cho các hoạt động xét xử được tiến hành đúng đắn, đầy đủ, khách quan, theo đúng quy định của Bộ Luật tố tụng hình sự để đảm bảo mục đích mọi hành vi phạm tội đều phải được xử lý kịp thời, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội nhưng cũng không làm oan người vô tội.

Bởi vậy, Viện Kiểm sát nhân dân phải chủ động thực hiện kiểm sát ngay sau mỗi phiên tòa xét xử vụ án hình sự kết thúc. Đây là quy định của pháp luật mà Viện Kiểm sát nhân dân có trách nhiệm phải thực hiện trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. Nếu không được thực hiện kịp thời và hết trách nhiệm thì dẫn đến bản án, quyết định của tòa có thể xảy ra sai sót, thiếu chính xác, khách quan và bỏ lọt tội phạm hoặc làm oan người vô tội; các bản án, quyết định không đúng theo quy định của pháp luật, gây mất lòng tin của quần chúng nhân dân, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích chính đáng của công dân, làm giảm hiệu quả trong công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm.

.Nguyễn Thành Ngọc  -  PVT VKSND huyện Thạch Thất