Trao đổi kinh nghiệm phát hiện vi phạm của Cơ quan cảnh sát điều tra, trong công tác giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp

Huỳnh Phương Linh / 22 Tháng Mười Một 2017

Để nâng cao chất lượng công tác trực tiếp kiểm sát việc giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp tại Cơ quan cảnh sát điều tra công an cấp huyện (gọi tắt là Cơ quan CSĐT), trong phạm vi bài viết này, chúng tôi nêu căn cứ pháp luật và một số dạng vi phạm chủ yếu của Cơ quan CSĐT để các đơn vị tham khảo,trao đổi, vận dụng khi tiến hành kiểm sát trực tiếp.

1) Việc phân loại, thụ lý giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp chưa chính xác:

- Một số Cơ quan CSĐT sau khi tiếp nhận đơn khiếu nại, tố cáo chưa chú ý nghiên cứu nội dung đơn và các quy định pháp luật để phân loại, tiến hành thụ lý giải quyết theo đúng quy định. Dẫn đến tình trạng Cơ quan CSĐT thụ lý, giải quyết theo thủ tục của đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp cả những đơn khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực hành chính. Ví dụ đơn khiếu nại cán bộ đội Cảnh sát giao thông có hành vi vi phạm quy trình hoặc khiếu nại việc Cơ quan công an tạm giữ hành chính đối với người có hành vi vi phạm hành chính. Đối với loại đơn này không thuộc đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp, bởi theo quy định tại Mục III điều 2 điểm 2.3 tiết a, Thông tư liên tịch số 02/2005/TTLT -VKSTC-TATC-BCA-BQP, ngày 10/8/2005: Hướng dẫn thi hành một số quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về khiếu nại tố cáo (sau đây gọi tắt là Thông tư liên tịch số 02/2005 TTLT) quy định:“... thẩm quyền và thời hạn giải quyết khiếu nại liên quan đến việc áp dụng biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam chỉ áp dụng đối với khiếu nại liên quan đến việc áp dụng biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam của Cơ quan điều tra, Cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra và Viện kiểm sát”.

- Một số Cơ quan CSĐT sau khi tiếp nhận đơn khiếu nại, tố cáo đã có sự nhầm lẫn khi xác định đơn khiếu nại, tố cáo với đơn đề nghị, phản ánh... dẫn đến tình trạng Cơ quan CSĐT chuyển từ đơn khiếu nại, tố cáo thành đơn đề nghị, phản ánh để không phải ban hành Quyết định giải quyết. Thực hiện không đúng Hướng dẫn liên ngành số 24/HD-VKSTC-TATC-BCA- BTP-BQP, ngày 8/5/2014: Hướng dẫn về phân loại đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp.

Ví dụ:người khiếu nại gửi đơn với nội dung không đồng ý với Bản kết luận điều tra của Cơ quan CSĐT, nhiều tài liệu, chứng cứ chưa được điều tra làm rõ nên họ không phạm tội, đề nghị Cơ quan CSĐT xem xét.

2) Việc giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp không đúng thời hiệu, thẩm quyền, thời hạn giải quyết

- Dạng vi phạm chủ yếu, ở nhiều Cơ quan CSĐT là khi tiến hành giải quyết đơn khiếu nại, trong hoạt động tư pháp đã không xác minh, thu thập tài liệu để xác định thời hiệu giải quyết, dẫn đến nhiều trường hợp người khiếu nại nhận được (hoặc biết được) quyết định của Cơ quan CSĐT, sau nhiều tháng họ mới gửi đơn khiếu nại, nhưng Cơ quan CSĐT vẫn thụ lý, giải quyết là trái quy định tại điều 328 BLTTHS:

‘‘Thời hiệu khiếu nại là 15 ngày, kể từ ngày nhận hoặc biết được quyết định, hành vi tố tụng mà người khiếu nại cho rằng có vi phạm pháp luật”.

- Một số Cơ quan CSĐT sau khi tiếp nhận đơn khiếu nại, tố cáo đã không nghiên cứu kỹ các quy định của pháp luật nên đã thụ lý, giải quyết cả những đơn khiếu nại, tố cáo không thuộc thẩm quyền giải quyết của Cơ quan CSĐT. Ví dụ: Cơ quan CSĐT thụ lý, giải quyết đơn khiếu nại Quyết định khởi tố, Lệnh tạm giam (đã được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn). Vi phạm điều 329 BLTTHS:

‘‘ Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của Thủ trưởng Cơ quan điều tra và các quyết định tố tụng của Cơ quan điều tra đã được Viện kiểm sát phê chuẩn, do Viện kiểm sát cùng cấp giải quyết trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày nhận được khiếu nại’’.

- Một số đơn khiếu nại trong hoạt động tư pháp, mặc dù Cơ quan CSĐT thụ lý, giải quyết đúng thời hiệu, thẩm quyền, tuy nhiên nhiều đơn khiếu nại Cơ quan CSĐT giải quyết (kể từ khi thụ lý đến khi ban hành Quyết định giải quyết với thời hạn hơn 2 tháng, vi phạm quy định tại Điều 329 BLTTHS:

‘‘ Khiếu nại quyết định tố tụng, hành vi tố tụng của Điều tra viên, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra do Thủ trưởng cơ quan điều tra xem xét giải quyết trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày nhận được khiếu nại...’’

3) Việc giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp không đúng trình tự thủ tục

Sau khi thụ lý đơn khiếu nại, Điều tra viên được phân công giải quyết tiến hành xác minh, thu thập tài liệu, kết thúc việc giải quyết đơn khiếu nại một số Cơ quan CSĐT đã không ban hành “Quyết định giải quyết’’ mà lại ban hành‘‘Thông báo giải quyết khiếu nại’’ hoặc“Kết luận việc giải quyết khiếu nại’’. Việc ban hành Thông báo hoặc Kết luận giải quyết đơn khiếu nại trong hoạt động tư pháp của Cơ quan CSĐT nêu trên đã làm ảnh hưởng tới quyền lợi của người khiếu nại, họ mất đi quyền khiếu nại lần 2, nếu họ không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu nại trước đó của Cơ quan CSĐT. Vi phạm Mục II, điều 2 điểm 2.1 Thông tư liên tịch số 02/2005/TTLT:

“Kết thúc việc giải quyết khiếu nại cơ quan, cá nhân có thẩm quyền giải quyết phải ban hành Quyết định giải quyết”.

- Sau khi kết thúc việc giải quyết đơn, ban hành Quyết định giải quyết nhưng một số trường hợp Cơ quan CSĐT không gửi cho người khiếu nại và Viện kiểm sát cùng cấp, dẫn đến tình trạng người khiếu nại phải gửi đơn nhiều lần, kể cả gửi đơn vượt cấp. Vi phạm Mục II, điều 2 điểm 2.1 Thông tư liên tịch số 02/2005/TTLT:

“Quyết định này (Quyết định giải quyết đơn khiếu nại) phải được gửi cho người khiếu nại...và Viện kiểm sát cùng cấp.”

4) Một số hồ sơ giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp,việc thu thập tài liệu, xắp xếp hồ sơ chưa đúng quy định

Một số hồ sơ giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp của Cơ quan CSĐT không thực hiện đúng quy định, cụ thể như:

- Đơn khiếu nại Quyết định không khởi vụ án nhưng trong hồ sơ không có tài liệu này để xác định người ký quyết định không khởi vụ án là Thủ trưởng hay Phó Thủ trưởng Cơ quan CSĐT, để có cơ sở xác định người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại.

- Một số hồ sơ không có tài liệu xác định người khiếu nại, khi nào nhận được hoặc biết được quyết định tố tụng, hành vi tố tụng mà người khiếu nại cho rằng có vi phạm pháp luật, trên cơ sở đó mới xác định được thời hiệu giải quyết đơn theo quy định tại điều 328 BLTTHS.

- Một số Cơ quan CSĐT khi giải quyết đơn khiếu nại trong hoạt động tư pháp nhưng không lập hồ sơ. Tài liệu giải quyết đơn khiếu nại để chung cùng với hồ sơ giải quyết Tố giác tin báo tội phạm hoặc hồ sơ khác. Trường hợp có lập hồ sơ riêng nhưng hồ sơ tài liệu không được đánh số trang theo thứ tự và lưu giữ theo quy định tại Mục II, điều 1, điểm 1.4 Thông tư liên tịch số 02/2005 TTLT.

“Hồ sơ giải quyết khiếu nại phải có đơn khiếu nại hoặc biên bản ghi ý kiến khiếu nại, văn bản giải trình của người bị khiếu nại, biên bản thẩm tra, xác minh, kết luận, kết quả giám định, quyết định giải quyết khiếu nại, các tài liệu khác có liên quan.

Hồ sơ giải quyết khiếu nại phải được đánh số trang theo thứ tự tài liệu và lưu giữ theo quy định của pháp luật.”

Trên đây là một số vi phạm chủ yếu của Cơ quan CSĐT cấp huyện, trong công tác giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp, chúng tôi xin nêu để các đơn vị Viện kiểm sát cùng tham khảo,trao đổi, vận dụng trong quá trình kiểm sát trực tiếp.

Nguyễn Mạnh Hà - Trưởng phòng 12

Viện KSND thành phố Hà Nội