Nhận diện tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý” qua một vụ án thực tế

        Tệ nạn ma túy hiện nay đang là hiểm họa của toàn xã hội, đây là nguyên nhân chủ yếu làm phát sinh tội phạm và các tệ nạn xã hội khác, xâm phạm đến chế độ quản lý của Nhà nước về các chất ma túy, đe dọa nghiêm trọng đến an toàn, trật tự công cộng, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và sự phát triển lành mạnh của con người. Do đó, việc xử lý các tội phạm về ma túy bằng một mức án nghiêm khắc để răn đe, phòng ngừa là chủ trương chung của đảng, Nhà nước và hệ thống các cơ quan tư pháp. Trong đó, Tội phạm tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy hiện nay diễn ra rất phức tạp, việc xử lý loại tội phạm này còn nhiều quan điểm trong việc đánh giá chứng cứ dẫn đến việc áp dụng pháp luật chưa có sự thống nhất.

        Nhìn nhận từ vụ án thực tế: Hồi 19 giờ ngày 14/7/2023, Công an huyện A kiểm tra hành chính tại khu nhà trọ của bà Nguyễn Thị Minh, địa chỉ thôn Dục Nội, xã Việt Hùng, huyện A, thành phố H phát hiện tại phòng số 6 có Lê Văn Tài cùng các đối tượng Nguyễn Văn Pháo, Nguyễn Văn Hoà, Mai Văn Can có biểu hiện sử dụng trái phép chất ma túy. Quá trình kiểm tra phát hiện tại vị trí nền nhà có 01 mảnh giấy bạc đã qua sử dụng bên trong có bám dính chất bột màu trắng, Tài khai là ma tuý Heroine. Xét nghiệm ma tuý đối với Tài, Pháo, Hoà, Can đều có kết quả dương tính với ma tuý Heroine.

        Kết luận giám định số 5090/KLGĐ-PC09 ngày 22/7/2023 của phòng Kỹ thuật hình sự - Công an thành phố H kết luận: Chất bột màu trắng bám dính trên mặt mảnh giấy bạc đã qua sử dụng là ma túy loại Heroine, khối lượng 0,014gam.

        Quá trình điều tra xác định như sau: Tài thuê Pháo, Hoà, Can đi làm công trình xây dựng cho Tài. Khoảng 17 giờ ngày 14/7/2023, Tài rủ Pháo, Hoà và Can cùng nhau mua ma túy Heroine để sử dụng. Do cả ba không có tiền nên thỏa thuận với Tài ứng trước 200.000 đồng để đi mua ma túy, sau khi có lương Tài sẽ trừ mỗi người 50.000 đồng. Sau đó, Hoà và Can đi xe buýt về phòng trọ của Tài trước, Pháo điều khiển xe máy chở Tài đi mua Heroine của một người phụ nữ không quen biết hết 200.000 đồng. Sau khi mua được ma túy, Pháo chở Tài về phòng trọ của Tài. Tại phòng trọ, Hoà lấy giấy bạc đưa Pháo chia đều số ma túy cho 04 người cùng nhau sử dụng, còn sót lại một cục nhỏ ma túy Heroine bám dính trên giấy các đối tượng để lại trên nền nhà chưa kịp sử dụng tiếp thì bị Công an phát hiện bắt giữ.

        Về việc xác định tội danh của các đối tượng nêu trên có 02 quan điểm như sau:

        Quan điểm thứ nhất: Lê Văn Tài phạm tội “Chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma tuý” quy định tại điểm d khoản 2 Điều 256 BLHS (tình tiết định khung “đối với 02 người trở lên”). Nguyễn Văn Pháo, Nguyễn Văn Hoà, Mai Văn Can bị xử phạt hành chính về hành vi Tàng trữ trái phép chất ma túy (thực tế Toà án nhân dân huyện A đã xét xử các bị cáo theo quan điểm này).

        Quan điểm thứ hai (cũng là quan điểm của tác giả): Lê Văn Tài, Nguyễn Văn Pháo, Nguyễn Văn Hoà và Mai Văn Can phạm tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy” với tình tiết “đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 Bộ luật Hình sự.

        Tại mục 1 phần I Công văn số 89/TANDTC-PC ngày 30/6/2020 của Tòa án nhân dân tối cao về giải đáp nghiệp vụ: “1. Đối tượng có hành vi đưa ma túy cho người khác sử dụng, nhưng không phát hiện có người chỉ huy, phân công, điều hành đối tượng để đưa ma túy cho người khác sử dụng. Vậy trường hợp này có xử lý đối tượng là người trực tiếp đã cung cấp ma túy cho người khác về tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy” hay không?

        Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy không đồng nhất với khái niệm “phạm tội có tổ chức”. Theo quy định tại Điều 17 của Bộ luật Hình sự thì “Phạm tội có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm”. Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc thực hiện tội phạm. Còn tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy được hiểu là thực hiện một trong các hành vi bố trí, sắp xếp, điều hành con người, phương tiện; cung cấp ma túy, địa điểm, phương tiện, dụng cụ… để thực hiện việc sử dụng trái phép chất ma túy. Trong tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy cũng có đồng phạm nhưng đồng phạm ở đây được hiểu là thực hiện theo sự chỉ huy, phân công điều hành (không có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm, không bắt buộc phải có sự phân công, chỉ đạo, điều hành chặt chẽ trong các đồng phạm).

        Do đó, hành vi cung cấp ma túy cho người khác sử dụng là một trong các hành vi “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy”. Người có hành vi này bị xử lý theo quy định tại Điều 255 Bộ luật Hình sự”.

        Công văn số 5442/VKSTC-V14 ngày 30/11/2020 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao về việc giải đáp một số khó khăn, vướng mắc liên quan đến quy định của BLHS, BLTTHS năm 2015 trong đó có nội dung “… người nghiện ma tuý có hành vi cung cấp chất ma tuý cho người nghiện ma tuý khác sử dụng tại địa điểm thuộc quyền sở hữu, chiếm hữu hoặc quản lý của mình thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý”.

        Lê Văn Tài có hành vi khởi xướng rủ các đối tượng Nguyễn Văn Pháo, Nguyễn Văn Hoà và Mai Văn Can góp tiền mua ma túy, ứng trước tiền, sử dụng phòng trọ của Tài để cho các đối tượng cùng sử dụng ma túy. Hành vi của Tài cấu thành tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy” với tình tiết “đối với 02 người trở lên” quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 BLHS. Các đối tượng Nguyễn Văn Pháo, Nguyễn Văn Hoà và Mai Văn Can cùng thống nhất góp tiền (mỗi người 50.000 đồng) để mua ma túy về sử dụng, Pháo trực tiếp đi mua ma túy với Tài mang về chia đều cho cả 04 người cùng sử dụng. Hành vi thống nhất góp tiền mua ma túy về cùng sử dụng của Pháo, Hoà và Can có dấu hiệu đồng phạm với Tài về tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy” quy định tại Điều 255 BLHS. Toà án nhân dân huyện A xét xử Tài về tội “Chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy” là không đúng tội danh; không xử lý hình sự đối với Pháo, Hoà và Can là bỏ lọt hành vi phạm tội.

        Trên đây là quan điểm của tác giả liên quan đến việc nhận diện tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý” quy định tại Điều 255 Bộ luật Hình sự. Rất mong nhận được sự trao đổi, bổ sung của các đồng nghiệp./.

Đặng Thị Kiều Diễm - Phòng 7