Một số kinh nghiệm của VKSND khu vực 11 trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông trong tình hình mới

        1. Những khó khăn, vướng mắc trong quá trình giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông trên địa bàn

        Quá trình THQCT, kiểm sát giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông, VKSND khu vực 11 còn tồn tại những khó khăn, vướng mắc cơ bản sau:

        Thứ nhất, công tác khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, thu thập chứng cứ, tài liệu, đánh giá nguyên nhân xảy ra vụ TNGT, lỗi của người tham gia giao thông trong một số trường hợp còn gặp nhiều khó khăn do hiện trường bị xáo trộn, gia đình nạn nhân kiên quyết từ chối pháp y tử thi,…

        Thứ hai, công tác giám định, định giá tài sản trong các vụ việc tai nạn giao thông còn kéo dài, ảnh hưởng phần nào đến tiến độ giải quyết các vụ việc.

        Thứ ba, trong một số vụ việc, gia đình nạn nhân còn bức xúc, không đồng ý với việc bồi thường dân sự nên vấn đề bồi thường dân sự trong tố tụng hình sự còn gặp nhiều khó khăn.

        Thứ tư, công tác THQCT, kiểm sát giải quyết các vụ việc còn tồn tại hại chế, chưa kịp thời phát hiện những tồn tại, sai phạm của các cơ quan, tổ chức liên quan để tổng hợp vi phạm, ban hành yêu cầu khắc phục vi phạm kịp thời dẫn đến các vi phạm, hạn chế, thiếu sót của các cơ quan, tổ chức liên quan trong công tác giải quyết vụ việc tai nạn giao thông còn lặp lại, không được khắc phục, sửa chữa kịp thời.

        Thứ năm, chất lượng công tác kiểm sát của KSV còn nhiều hạn chế, chưa bám sát hồ sơ ngay từ đầu, chưa kịp thời phát hiện, giải quyết những vấn đề phát sinh dẫn đến không thể giải quyết triệt để vụ án, để xảy ra vi phạm. Bên cạnh những cán bộ, KSV năng nổ, nhiệt huyết, tận tâm với công việc, tích cực tham gia kiểm sát ngay từ đầu, bám sát hồ sơ vụ việc, yêu cầu những nội dung vừa đúng, trúng, kịp thời để có thể giải quyết nhanh chóng, triệt để vụ việc thì còn có những cán bộ, KSV yếu cả về năng lực chuyên môn nghiệp vụ và ý thức công việc. Do đó, còn có những tồn tại, hạn chế trong quá trình giải quyết vụ án. 

        2. Nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc trong quá trình giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông

        Tình trạng những khó khăn, vướng mắc trong quá trình giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông còn tồn tại là do nhiều nguyên nhân, trong đó có thể kể đến một số nguyên nhân chính như sau:

        Một là, một số vụ việc tai nạn giao thông xảy ra trước, trong khi trời mưa to dẫn đến các dấu vết hiện trường bị phá hủy; vị trí xảy ra tai nạn vào ban đêm, tại những địa điểm địa hình phức tạp khó tiến hành thu thập dấu vết, chứng cứ liên quan đến vụ việc. Một số vụ việc tai nạn giao thông phức tạp, liên quan đến nhiều đối tượng khác nhau, tài sản thiệt hại nhiều gây khó khăn cho công tác thu thập chứng cứ đầy đủ để đảm bảo giải quyết triệt để vụ việc.

        Hai là,công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về giao thông chưa phát huy hiệu quả. Một bộ phận người dân chưa có kiến thức về pháp luật nói chung, những quy định của pháp luật liên quan đến giao thông nói riêng, hoặc có nhận thức chưa đúng đắn, mê tín dị đoan nên đã không hợp tác với cơ quan chức năng, không cho cơ quan chức năng thực hiện công tác chuyên môn nghiệp vụ khi giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông (sợ người chết đau đớn, sợ kiếp sau người chết không được đầu thai, sợ gia đình gặp những điều không may mắn nên kiên quyết từ chối việc khám nghiệm tử thi xác định nguyên nhân tử vong của nạn nhân).

        Ba là, một số vụ việc, sau khi vụ việc xảy ra, do tác động từ phía người gây tai nạn (hoặc gia đình, người thân của người gây tai nạn) đã thỏa thuận bồi thường dân sự hoặc hứa bồi thường dân sự phù hợp cho gia đình, người nhà nạn nhân nên họ đã từ chối hợp tác với cơ quan chức năng hoặc không báo cáo vụ việc tai nạn để được giải quyết kịp thời. Chỉ đến khi không tự giải quyết được họ mới đến trình báo vụ việc. Vì vậy, các hoạt động xác định nguyên nhân gây tai nạn gặp nhiều khó khăn.

        Bốn là, hiện nay, lực lượng công chức của các cơ quan, tổ chức nói chung, của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nói riêng ngày càng được chuẩn hóa, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong tình hình mới, Tuy nhiên, còn có một số Điều tra viên, cán bộ điều tra, Kiểm sát viên còn trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm, còn có Kiểm sát viên, công chức chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm trong công việc. Quá trình giải quyết vụ việc tai nạn giao thông, Kiểm sát viên chưa bám sát hồ sơ vụ việc, chưa tích cực, chủ động phối hợp với Điều tra viên ngay từ đầu, không kịp thời phát hiện, giải quyết, báo cáo những khó khăn, vướng mắc phát sinh... đã làm ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng giải quyết vụ việc. Còn nhiều Kiểm sát viên, công chức chưa được đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử vụ án tai nạn giao thông đường bộ, đường thủy, đường sắt.

        Năm là, sau khi thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, việc xác định địa giới hành chính của địa điểm xảy ra tai nạn giao thông đôi khi sẽ gặp khó khăn; việc trưng cầu định giá tài sản liên quan đến các vụ việc tai nạn giao thông có những thay đổi căn bản khi cơ quan định giá tài sản trong tố tụng các huyện không còn, toàn bộ chuyển đến Sở tài chính UBND thành phố Hà Nội tiến hành định giá tài sản đối với các vụ việc xảy ra trên địa bàn thành phố Hà Nội; hiện không có cơ quan điều tra ngang cấp với khu vực mà chỉ có lực lượng Điều tra viên, cán bộ điều tra thuộc Cơ quan điều tra - Công an thành phố Hà Nội được phân công tại các xã và các trụ sở đơn vị cũ để thực hiện nhiệm vụ điều tra...

        3. Một số kinh nghiệm của VKSND khu vực 11 trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông

        Những khó khăn, vướng mắc kể trên là thách thức không nhỏ đối với Lãnh đạo, Kiểm sát viên VKSND Khu vực 11 trong nỗ lực triển khai thực hiện không gián đoạn công tác chuyên môn nghiệp vụ nói chung, công tác THQCT, kiểm sát giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông xảy ra trên địa bàn nói riêng nhằm đảm bảo các vụ việc tai nạn giao thông xảy ra trên địa bàn được giải quyết theo quy định của pháp luật. VKSND khu vực 11 bằng những biện pháp chuyên môn nghiệp vụ cần thiết đã từng bước khắc phục, phấn đấu giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông đảm bảo đúng quy định của pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.

        - Hằng năm, VKSND khu vực 11 đã cử Kiểm sát viên, công chức tham gia các hoạt động nhằm tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho người dân trên địa bàn. Quá trình thực hiện công tác chuyên môn nghiệp vụ, mỗi công chức đều chủ động tuyên truyền, giải thích pháp luật cho đương sự, cho nhân dân, nhất là các bạn trẻ, học sinh, sinh viên trên địa bàn hiểu biết, tuân thủ pháp luật nói chung, pháp luật về an toàn giao thông nói riêng nhằm bảo vệ tính mạng, tài sản của bản thân và cộng đồng.

        - Ngay khi nhận được thông tin về vụ việc tai nạn giao thông xảy ra, VKSND khu vực 11 đã khẩn trương phân công Kiểm sát viên, công chức phối hợp với Cơ quan điều tra và các cơ quan, tổ chức liên quan nhanh chóng xác định nội dung, vị trí và các thông tin cần thiết liên quan đến vụ việc; khẩn trương tiến hành khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, lấy lời khai của nạn nhân, người gây tai nạn, thu thập các dấu vết, tài liệu, chứng cứ cần thiết,... Đảm bảo công việc được thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật.

        - Để đảm bảo việc áp dụng đúng đắn các quy định của pháp luật trong giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông, VKSND khu vực 11 đã nghiên cứu kỹ đối với nội dung từng vụ việc. Khi có vụ việc khó khăn, vướng mắc trong việc áp dụng pháp luật, đơn vị đã tổ chức họp bàn, xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng rồi mới đưa ra quyết định hoặc tổ chức họp liên ngành thống nhất quan điểm; báo cáo thỉnh thị xin ý kiến chỉ đạo của VKSND thành phố Hà Nội khi cần thiết.

        - VKSND khu vực 11 luôn chú trọng công tác đào tạo, tự đào tạo đối với công chức trong đơn vị. Đơn vị đã cử công chức tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ liên quan đến hoạt động thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử vụ án giao thông đường bộ do VKSND tối cao, VKSND thành phố Hà Nội tổ chức; cử lãnh đạo, công chức kèm cặp, hướng dẫn công chức, Kiểm sát viên mới được tuyển dụng, bổ nhiệm nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho công chức; khuyến khích công chức tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của bản thân.

        - Thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, ngay sau khi được thành lập, tập thể lãnh đạo Viện đã tiên lượng những những khó khăn, vướng mắc, thách thức có thể xảy ra trong tình hình mới để có biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp. Tập thể lãnh đạo VKNSD khu vực 11 đã tổ chức họp, chỉ đạo Kiểm sát viên, công chức phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, chủ động phối hợp với Cơ quan điều tra và các cơ quan, tổ chức liên quan nhằm giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông; bám sát vụ việc ngay từ đầu; kịp thời trao đổi với Điều tra viên, Cán bộ điều tra giải quyết các khó khăn, vướng mắc phát sinh, nhất là trong hoạt động  trưng cầu giám định pháp y, trưng cầu giám định tài sản ... báo cáo lãnh đạo Viện để trao đổi, thống nhất chỉ đạo giải quyết kịp thời.

        4. Một số kiến nghị, đề xuất

        Nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc phát sinh, nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông của Viện kiểm sát, giảm thiểu số vụ việc tai nạn giao thông xảy ra, góp phần bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội xảy ra trên địa bàn, chúng tôi kiến nghị, đề xuất một số giải pháp như sau:

        Một là, tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp liên ngành trong quá trình giải quyết vụ việc tai nạn giao thông. Phân công 01 đồng chí Phó Viện trưởng có kinh nghiệm phụ trách chỉ đạo giải quyết vụ việc tai nạn giao thông; phân công trực nghiệp vụ theo quy định; phối hợp với Cơ quan điều tra Công an thành phố Hà Nội và lực lượng Công an cấp xã để nắm rõ địa bàn, kịp thời nắm thông tin các vụ việc tai nạn giao thông xảy ra để phối hợp giải quyết theo quy định của pháp luật.

        Hai là, cần tăng cường vai trò, trách nhiệm của Điều tra viên và Kiểm sát viên, nhất là vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu, lãnh đạo được phân công phụ trách trong giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông. Kiểm sát viên cần chủ động, tăng cường phối hợp với Điều tra viên để nắm nội dung vụ việc, thực hiện công tác kiểm sát đối với các hoạt động của Cơ quan điều tra như: khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, khám xét phương tiện, lấy lời khai...

        Ba là, thường xuyên cử công chức tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng về kỹ năng thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông; tự đào tạo thông qua việc phân công lãnh đạo Viện, Kiểm sát viên có kinh nghiệm hướng dẫn, kèm cặp công chức mới, Kiểm sát viên mới. Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông như sơ đồ tư duy, dựng mô phỏng hiện trường vụ tai nạn giao thông, trình chiếu clip, hình ảnh thu giữ… để phục vụ báo cáo đề xuất, tranh luận tại phiên tòa.

        Bốn là, đề nghị các cơ quan có thẩm quyền cần tiếp tục hoàn thiện quy định của pháp luật liên quan đến xử lý các vụ việc tai nạn giao thông để các quy định phù hợp hơn, dễ dàng áp dụng trong thực tiễn giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông, đảm bảo quyền, lợi ích chính đáng cho người dân cũng như không để xảy ra oan, sai hoặc bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.

        Năm là, cần tiếp tục phối hợp với các cơ quan tư pháp và các cơ quan, tổ chức liên quan tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, nhất là pháp luật về an toàn giao thông cho nhân dân với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, hướng tới các đối tượng cụ thể như: học sinh, sinh viên, người dân cũng như các lao động đang sinh sống, làm việc trên địa bàn khu vực nhằm nâng cao, nhận thức, ý thức của người dân khi tham gia giao thông.

        Sáu là, do địa bàn khu vực 11 trải dài theo đường Quốc lộ 1A, có đường cao tốc đi qua nên tình hình tai nạn giao thông diễn biến khá phức tạp. Các vụ tai nạn giao thông chủ yếu xảy ra trên đường cao tốc, đường quốc lộ là nơi mật độ các phương tiện tham gia giao thông đông đúc nên hiện trường dễ bị xáo trộn do công tác cấp cứu người bị nạn hoặc các phương tiện sau va chạm được người dân dựng vào lề đường để lấy lối đi,… nên khi tham gia khám nghiệm hiện trường, Kiểm sát viên cần chú ý quan sát, ghi nhận đầy đủ các dấu vết để lại tại hiện trường, yêu cầu Điều tra viên rà soát nhân chứng chứng kiến trực tiếp vụ tai nạn, rà soát camera xung quanh từ các hộ dân ven đường, thông báo tìm kiếm từ các phương tiện có gắn camera hành trình có ghi nhận hình ảnh vụ tai nạn, rà soát trên các trang thông tin Facebook để tìm kiếm hình ảnh ban đầu của vụ tai nạn (do người dân cung cấp) để xác định vị trí ban đầu của nạn nhân và các phương tiện va chạm, các phương tiện có liên quan đến vụ tai nạn nhưng đã bỏ trốn khỏi hiện trường,… từ đó tìm được sự thật khách quan của vụ việc.

        Bảy là, cần kiến nghị các cơ quan hữu quan đảm bảo hệ thống đèn chiếu sáng được bật đúng giờ, đủ ánh sáng để vừa hạn chế xảy ra tai nạn giao thông vào ban đêm, vừa đảm bảo thuận lợi cho công tác khám nghiệm hiện trường, phát hiện các dấu vết quan trọng.

        Trên đây là một số kinh nghiệm, đề xuất của đơn vị trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết các vụ việc tai nạn giao thông, rất mong nhận được sự đóng góp của quý độc giả./.

Nguyễn Văn Thuật, Triệu Văn Doan, Hoàng Thúy Hằng - Viện KSND khu vực 11