Một số giải pháp nâng cao chất lượng quản lý, giải quyết các vụ việc tạm đình chỉ theo Thông tư liên tịch số 01/2020/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BQP-BNN&PTNT-BTC-BTP

        Trong những năm gần đây, công tác rà soát, kiểm tra các vụ việc tạm đình chỉ được chú trọng nhằm giải quyết triệt để các vụ việc còn tồn đọng, kéo dài theo đúng quy định của pháp luật, đồng thời không để xảy ra việc bỏ lọt tội phạm. Để giải quyết vấn đề này, Thông tư liên tịch số 01/2020/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BQP-BNN&PTNT-BTC-BTP ngày 01/6/2020 có hiệu lực từ ngày 15/7/2020 được ban hành đã kịp thời hướng dẫn quy định phối hợp thực hiện một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự về quản lý, giải quyết các vụ án, vụ việc tạm đình chỉ, để việc giải quyết các vụ việc tạm đình chỉ được thống nhất và toàn diện (sau đây gọi tắt là TTLT số 01/2020).

        Theo đó, Thông tư đã quy định cụ thể việc phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, quy định về quản lý vụ việc tạm đình chỉ, xử lý vật chứng, việc áp dụng, hủy bỏ, thay thế biện pháp ngăn chặn, hướng dẫn giải quyết những khó khăn vướng mắc đối với các vụ việc tạm đình chỉ, tạm dừng xác minh tồn đọng, đặc biệt là các vụ việc đã hết thời hiệu giải quyết. Có thể khẳng định, từ khi TTLT số 01/2020 được ban hành, các cơ quan tiến hành tố tụng đã có sự thống nhất về nhận thức trong việc áp dụng pháp luật, về trách nhiệm của từng cơ quan tiến hành tố tụng, đặc biệt là đối với các vụ việc tạm đình chỉ, tạm dừng giải quyết hoặc đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự để ra quyết định không khởi tố hoặc đình chỉ theo đúng quy định của pháp luật. Do đó, một số lượng lớn các vụ việc tạm dừng giải quyết đã được tiến hành xác minh, giải quyết triệt để, đúng quy định của pháp luật.

        Tuy nhiên, qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát các vụ việc tạm đình chỉ, bên cạnh những kết quả đạt được cho thấy công tác này vẫn còn một số hạn chế, vướng mắc. Nhiều vụ việc tồn đọng đã quá lâu, công tác quản lý, lưu trữ hồ sơ còn hạn chế, hệ thống sổ sách thất lạc hoặc hồ sơ hết sức sơ sài, không phản ánh được đầy đủ bản chất vụ việc, việc khắc phục hồ sơ có nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, quá trình thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm vẫn còn để xảy ra trường hợp vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, chưa đánh giá chính xác tội danh dẫn đến việc ban hành quyết định không khởi tố vụ án hình sự thiếu căn cứ và bỏ lọt tội phạm. Do vậy, cần có những giải pháp cụ thể, thiết thực để tiếp tục nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm trong thời gian tới. Tác giả đưa ra một số giải pháp như sau:

        Một là, tiếp tục tổ chức thực hiện nghiêm túc TTLT số 01/2020, các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 và các văn bản hướng dẫn có liên quan để thực hiện quản lý và giải quyết các vụ việc tạm dừng, tạm đình chỉ.

        Hai là, chủ động phối hợp với Cơ quan điều tra, phân công Điều tra viên, Kiểm sát viên có kinh nghiệm làm đầu mối theo dõi thường xuyên, trao đổi các vấn đề phát sinh liên quan, thống kê đầy đủ, chính xác số vụ việc tạm đình chỉ do từng cơ quan tiến hành tố tụng theo dõi.

        Ba là, cần có hệ thống sổ sách đầy đủ để theo dõi quản lý chặt trẽ các vụ việc tạm đình chỉ theo đúng quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, quản lý cả về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự của mỗi vụ việc; từ đó có phương án khắc phục lý do tạm đình chỉ, tạm dừng không có căn cứ để kịp thời ra các quyết định giải quyết đúng với quy định của pháp luật.

        Bốn là, chú trọng việc kiểm tra, tự kiểm tra nhằm sớm phát hiện và có biện pháp khắc phục kịp thời những hạn chế, thiếu sót trong công tác quản lý các vụ việc tạm đình chỉ.

        Năm là, thực hiện nghiêm túc chế độ thông tin báo cáo, các cơ quan tiến hành tố tụng cùng cấp định kỳ hàng tháng, 06 tháng, 01 năm phải rà soát, đối chiếu số liệu các vụ việc đang tạm đình chỉ, phân tích vướng mắc, khó khăn để giải quyết dứt điểm, tránh để tồn đọng kéo dài.

        Sáu là, tăng cường trách nhiệm của Lãnh đạo và Kiểm sát viên trong công tác kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Cụ thể, Kiểm sát viên phải tăng cường hơn nữa trách nhiệm công tố trong giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, nắm chắc tiến độ, hồ sơ giải quyết, kịp thời yêu cầu kiểm tra, xác minh. Đối với các vụ việc phức tạp, có khó khăn trong thu thập, đánh giá chứng cứ thì cùng nghiên cứu, định hướng xác minh, bổ sung chứng cứ xác định có hay không dấu hiệu tội phạm để khởi tố, tiến hành điều tra, thực hiện tốt chức năng công tố ngay từ khi có thông tin về tội phạm. Thực hiện triệt để việc lập biên bản đánh giá chứng cứ, thống nhất xử lý giữa Kiểm sát viên và Điều tra viên trước khi kết thúc xác minh.

        Bảy là, nâng cao chất lượng trong việc xây dựng hồ sơ kiểm sát, trong đó Kiểm sát viên phải kiểm sát chặt trẽ các lý do, căn cứ tạm đình chỉ, điều luật áp dụng, hình thức và nội dung cũng như thẩm quyền ban hành. Hồ sơ kiểm sát phải được trích cứu, phô tô lưu trữ đầy đủ các tài liệu tố tụng, các tài liệu chứng cứ quan trọng, các biên bản họp (nếu có), các báo cáo đề xuất của Kiểm sát viên ở từng giai đoạn và ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo đơn vị.

        Tám là, duy trì việc giao ban liên ngành định kỳ, chủ động phối hợp với Cơ quan điều tra họp bàn, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, nhất là đối với các tội phạm mới, các vụ việc phức tạp, dư luận xã hội quan tâm.

        Chín là, đối với các vụ việc sau khi tạm đình chỉ xác minh, Kiểm sát viên phải có biện pháp yêu cầu Cơ quan điều tra thường xuyên xác minh, kiểm tra nhân khẩu làm rõ việc đối tượng bỏ trốn hay đi làm ăn xa, lý do người liên quan không có mặt tại địa phương, nguyên nhân do trốn tránh hay có lý do gì khác, vận động gia đình, người thân đối tượng để đối tượng, người liên quan đến Cơ quan điều tra làm việc, hưởng lượng khoan hồng của pháp luật để giải quyết triệt để vụ việc.

        Thực tiễn công tác cho thấy, nhận thức đúng về tầm quan trọng trong việc giải quyết các vụ việc tạm đình chỉ sẽ giúp cho công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong lĩnh vực hình sự được chính xác, khách quan, chống bỏ lọt tội phạm, đảm bảo mọi hành vi vi phạm đều phải bị xử lý theo quy định của pháp luật, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm trong giai đoạn hiện nay, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam vững mạnh.

Nguyễn Thị Vân Hồng - Phó Trưởng Phòng 2