Giải pháp nâng cao nhận thức, trách nhiệm của Kiểm sát viên, công chức trong việc chuẩn bị thực hiện thí điểm khởi kiện vụ án dân sự công ích

BTV Phòng 9 / 09 Tháng Chín 2025

Căn cứ Kế hoạch số 09/KH-VKSTC ngày 22/01/2025 của VKSND tối cao về thực hiện các nhiệm vụ triển khai Đề án “Nghiên cứu hoàn thiện quy định của pháp luật về khởi kiện vụ án dân sự trong trường hợp chủ thể các quyền dân sự là nhóm dễ bị tổn thương hoặc trường hợp liên quan đến lợi ích công nhưng không có người đứng ra khởi kiện”, theo đó VKSND tối cao yêu cầu các VKSND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được giao thực hiện thí điểm gồm: Quảng Ninh, Hà Nội, Đà Nẵng, Đắk Lắk, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ tổ chức thực hiện nhiệm vụ và nhận thức thống nhất trong toàn ngành Kiểm sát nhân dân đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, là sứ mệnh lịch sử của VKSND trong giai đoạn mới, phải nỗ lực, khắc phục khó khăn, quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ này.

Ngay sau khi nhận được Kế hoạch số 09/KH-VKSTC ngày 22/01/2025 của VKSND tối cao, Ban cán sự Đảng VKSND thành phố Hà Nội đã ban hành Công văn bản số 28-CV/BCSĐ ngày 07/2/2025 về việc quán triệt triển khai thực hiện yêu cầu yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc VKSND hai cấp thành phố Hà Nội căn cứ theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền tập trung thực hiện Kế hoạch số 09 và các văn bản liên quan đến triển khai thực hiện Đề án. Ngày 28/02/2025, Viện trưởng VKSND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 29/KH-VKS-P9 yêu cầu thủ trưởng các đơn vị thuộc VKSND hai cấp thành phố Hà Nội trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện. Quán triệt, triển khai, phân công rõ người, rõ việc, cụ thể thời gian để hoàn thành. Tích cực, chủ động, chuẩn bị mọi điều kiện, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ mới. Các nhiệm vụ phải được triển khai thực hiện đồng bộ, chất lượng và chịu trách nhiệm trước Viện trưởng VKSND thành phố Hà Nội về việc thực hiện nhiệm vụ. Để chủ động, tích cực, chuẩn bị đầy đủ các điều kiện, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ mới tác giả đưa ra những giải pháp trọng tâm sau đây:

1. Thống nhất trong nhận thức

- Việc bảo vệ các quyền dân sự của chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương và bảo vệ lợi ích công là yêu cầu của bất kỳ quốc gia, dân tộc nào, thể hiện chức năng, vai trò của Nhà nước đối với xã hội, góp phần duy trì sự ổn định và phát triển xã hội, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng và hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân; bảo đảm giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội của một đất nước. Việc bổ sung thẩm quyền VKSND khởi kiện vụ án dân sự công ích góp phần tạo thêm cơ chế đại diện hữu hiệu cho lợi ích của Nhân dân.

- Kiểm sát viên, công chức toàn ngành kiểm sát Hà Nội cần nâng cao kiến thức, năng lực công tác và nâng cao hơn nữa trách nhiệm, bản lĩnh để bảo vệ các quyền dân sự của nhóm dễ bị tổn thương và lợi ích công góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.

2. Trong công tác quản lý chỉ đạo điều hành

- Thủ trưởng các đơn vị thuộc VKSND hai cấp thành phố Hà Nội trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ tại đơn vị do mình phụ trách; chịu trách nhiệm trước Viện trưởng VKSND thành phố Hà Nội về việc thực hiện nhiệm vụ.

- Nâng cao năng lực nhận thức, trách nhiệm, quan hệ phối hợp của cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ, công chức, đảng viên của VKSND hai cấp thành phố Hà Nội; giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất chính trị, đạo đức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức làm công tác khởi kiện vụ án dân sự trong trường hợp chủ thể các quyền dân sự là nhóm dễ bị tổn thương và trường hợp liên quan đến lợi ích công.

- Rà soát, kiện toàn đội ngũ cán bộ, công chức của VKSND hai cấp tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo kiểm tra, giám sát, thanh tra, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm những vi phạm trong bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương và bảo vệ lợi ích công.

- Quán triệt, triển khai, phân công rõ người, rõ việc, cụ thể thời gian để hoàn thành có chất lượng các nhiệm vụ được giao trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ.

3. Trong công tác chuẩn bị thực hiện khởi kiện

- Kiểm sát viên, công chức cần rà soát các vụ việc, nắm tình hình qua nhiều nguồn về các vụ việc liên quan có dấu hiệu xâm phạm đến quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương (trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, người mất, hạn chế năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, phụ nữ mang thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn...) hoặc lợi ích công trên địa bàn: Lĩnh vực đất đai (lấn chiếm đất công, phân lô bán nền trái phép...); lĩnh vực tài nguyên và khoáng sản (khai thác trái phép; xả thải ô nhiễm...); lĩnh vực tài chính (tham nhũng, hối lộ trong các dự án cấp phép, đấu thầu, thanh quyết toán ngân sách; thất thoát tài sản công...); lĩnh vực môi trường (xả thải không qua xử lý, sử dụng hóa chất độc hại trái phép...); lĩnh vực an toàn thực phẩm, dược phẩm (kinh doanh thực phẩm giả, kém chất lượng; công bố chất lượng sản phẩm sai; làm giả thuốc ....).

- Thông qua tất cả các hoạt động kiểm sát KSV, công chức chủ động kế hoạch xác minh thu thập chứng cứ; nghiên cứu, phân tích, đánh giá, tổng hợp chứng cứ nhằm xác định rõ vi phạm và đối tượng khởi kiện; chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, tài liệu để thực hiện việc khởi kiện ngay sau khi Nghị quyết của Quốc hội có hiệu lực thi hành.

4. Trong công tác tổ chức, đào tạo cán bộ

- Chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về nhân lực để triển khai thực hiện thí điểm, trong đó dự kiến bố trí các nhân sự chủ chốt có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ; thành lập các Tổ chuyên trách phụ trách theo từng địa bàn, lĩnh vực để đảm nhiệm việc triển khai, theo dõi và đánh giá tiến độ thực hiện việc thí điểm.

- Có kế hoạch cử Lãnh đạo, KSV tham gia các đoàn khảo sát, học tập kinh nghiệm tại Trung Quốc về thực hiện chế định VKSND khởi kiện vụ án dân sự bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công trong trường hợp không có người khởi kiện tại Trung Quốc.

- Xây dựng chương trình, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ khởi kiện vụ án dân sự công ích; tăng cường tập huấn chuyên sâu về nghiệp vụ công tác này; tổ chức hội thảo, hội nghị, tọa đàm, trao đổi...

5. Trong công tác thông tin, tuyên truyền

- Ngay sau khi Nghị quyết của Quốc hội về việc thực hiện thí điểm được ban hành, VKSND thành phố Hà Nội cần thông tin, tuyên truyền mạnh mẽ để người dân chủ động cung cấp thông tin cho VKS, làm cơ sở để VKS thực hiện nhiệm vụ.

- Làm việc với các cơ quan báo chí thành phố, xây dựng chương trình, kế hoạch tuyên truyền, phổ biến tích cực, thường xuyên về chế định VKSND khởi kiện vụ án dân sự công ích.

- Tạo chuyên mục trên Trang thông tin điện tử của VKSND thành phố Hà Nội để tiếp nhận các thông tin về việc xâm phạm quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công; tuyên truyền phổ biến pháp luật và các hoạt động của VKSND trong việc khởi kiện vụ án dân sự công ích.

6. Trong công tác đầu tư cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin

- VKSND hai cấp thành phố tích cực, chủ động, chuẩn bị mọi điều kiện, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ mới. Các nhiệm vụ phải được triển khai thực hiện đồng bộ, khẩn trương, bảo đảm đúng tiến độ theo yêu cầu của Quốc hội, VKSND tối cao.

- Văn phòng tổng hợp chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan đảm bảo kinh phí cho việc triển khai thực hiện thí điểm, đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị cần thiết cho các đơn vị triển khai thực hiện nhiệm vụ phục vụ VKS xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ,...; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả thực hiện thí điểm (khuyến khích việc huy động sự hỗ trợ nguồn lực từ chính quyền địa phương để phục vụ nhiệm vụ) bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương và bảo vệ lợi ích công.

7. Trong công tác phối hợp:

- VKSND và các cơ quan, tổ chức có liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong quá trình VKSND tiến hành khởi kiện các vụ án dân sự về bảo vệ nhóm dễ bị tổn thương và bảo vệ lợi ích công tại TAND để giải quyết các vụ án được nhanh chóng, đúng pháp luật, mang lại hiệu quả, lợi ích thiết thực cho các chủ thể được bảo vệ.

- TAND và VKSND cần tăng cường trách nhiệm trong giải quyết và kiểm sát việc giải quyết các vụ việc loại này; hướng dẫn, hỗ trợ cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người khác, lợi ích công cộng, lợi ích Nhà nước về trình tự, thủ tục khởi kiện và tham gia tố tụng, thu thập tài liệu, chứng cứ...; giải quyết nhanh chóng, đúng pháp luật để bản án, quyết định sớm được thi hành trên thực tế, mang lại hiệu quả, lợi ích thiết thực cho các chủ thể được bảo vệ.

Trần Xuân Huệ - KSV Trung cấp - Trưởng Phòng 9

Lê Thị Hồng Hạnh – KSV Trung cấp - VKSND Thành phố Hà Nội