Bàn về việc xử lý đối với tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ” quy định tại Điều 264 Bộ luật Hình sự

         Bên cạnh việc xử lý đối tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” quy định tại Điều 260 Bộ luật Hình sự, trên thực tế có nhiều trường hợp người điều khiển phương tiện không đủ điều kiện để điều khiển nhưng được chủ phương tiện nhờ hoặc giao cho điều khiển dẫn đến tai nạn và phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Hành vi giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ là hành vi nguy hiểm cho xã hội. Nếu người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà gây thiệt hại cho người khác thì người đó có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 260 Bộ luật Hình sự và người giao phương tiện cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 264 Bộ luật Hình sự.

         Qua thực tế xét xử về các vụ tai nạn giao thông xảy ra trên địa bàn bàn thành phố Hà Nội, các cơ quan pháp luật chủ yếu là khởi tố, điều tra, xét xử các đối tượng phạm tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ”, còn về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ” thì rất ít bị xử lý và thường xử lý rất nhẹ (phạt tiền, cải tạo không giam giữ). Nguyên nhân chủ yếu là người giao và người được giao có quan hệ bạn bè thân thiết, đồng nghiệp hoặc cha mẹ, anh chị em trong gia đình nên các bên thường tự thống nhất với nhau là tự ý lấy phương tiện để đi gây khó khăn cho quá trình xử lý vụ án, vụ việc. Ngoài ra, cấu thành cơ bản của điều luật cũng không nêu rõ về người bị thiệt hại và lỗi của người được giao nên khi tiến hành giải quyết một số vụ việc, vụ án nhiều đơn vị còn nhiều quan điểm khác nhau.

         Nhìn nhận từ một vụ án thực tế: Anh L là chủ sở hữu xe ôtô tải BKS 29H-211.15, thuê T làm lái xe. Ngày 26/3/2021, T điều khiển xe ôtô chở hàng quá tải trọng nên bị Công an huyện Đ xử phạt vi phạm hành chính, mức phạt 4.000.000 đồng và tước quyền sử dụng giấy phép lái xe, tạm thu giữ giấy phép lái xe. T chưa nộp phạt vi phạm hành chính do vậy chưa được trả giấy phép lái xe. Ngày 26/7/2021, L tiếp tục giao cho T điều khiển xe ôtô BKS 29H-211.15 để chở cát. Khoảng 08h, T điều khiển xe tải chở cát rẽ vào đường N4 thuộc cụm 4, xã Th. Đến đoạn đường có gờ giảm tốc và ngã tư điểm giao cắt đường N4 với lối rẽ vào UBND xã Th, T phát hiện xe ôtô BKS: 29A-696.66 do anh S điều khiển đi từ hướng đường nhánh (bên tay phải của T, hướng UBND xã Th) ra đường N4 và đầu xe ôtô của anh S chớm đến đường N4. T phán đoán anh S sẽ điều khiển xe ôtô cắt đường N4 để sang đường nên T điều khiển xe ôtô rẽ phải vào đường nhánh hướng UBND xã Th để tránh xe của anh S song anh S không tiếp tục đi mà cho xe dừng lại. Do T không làm chủ tốc độ và chuyển hướng gấp nên xe ôtô do T điều khiển đổ nghiêng bên trái làm thùng xe phía sau bên trái đè lên xe của anh S, gây thiệt hại cho xe của anh S trị giá 420.000.000 đồng và gây thiệt hại cho xe tải mà T điều khiển trị giá 20.045.000 đồng. Tại cấp sơ thẩm chủ phương tiện L không bồi thường cho người bị hại.

         Toà án nhân dân huyện Đ xét xử T về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 260 Bộ luật hình sự (trường hợp không có giấy phép lái xe theo qui định) và không xử lý đối với hành vi của L vì cho rằng L không buộc phải biết việc T chưa lấy giấy phép lái xe về.

         Dựa theo nội dung vụ án, quan điểm của tác giả không đồng ý với Toà án nhân dân huyện Đ trong việc không xử lý đối với L. Bởi lẽ, L khai biết T bị xử phạt hành chính và tạm giữ giấy phép lái xe nên trước ngày 26/7/2021, L đã nhắc nhở T đi nộp phạt để lấy giấy phép lái xe về. T khai: L không hỏi T đã nộp phạt để lấy giấy phép lái xe hay chưa và thực tế T chưa nộp phạt vi phạm hành chính; trong thời gian từ khi nhận xe ôtô đến trước ngày 26/7/2021, L vẫn giao xe cho T để chở cát khoảng 10 lần/ tháng. Ngày 26/7/2021, L không biết T đã lấy giấy phép lái xe chưa nhưng vẫn giao xe ôtô cho T điều khiển dẫn đến tai nạn giao thông. Lời khai của T phù hợp với lời khai của L tại CQĐT đủ căn cứ xác định L biết rõ T đang bị thu giữ giấy phép lái xe nhưng vẫn cố ý giao xe cho T tham gia giao thông. Hành vi của L có dấu hiệu của tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ” quy định tại Điều 264 Bộ luật Hình sự. Cơ quan tiến hành tố tụng huyện Đ không đánh giá đầy đủ tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ từ đó không có biện pháp xử lý đối với L là có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm.

         Vụ án nêu trên có tình tiết đơn giản và việc chủ sở hữu phương tiện giao cho người khác không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ là khá phổ biến trong xã hội hiện nay, như việc bố, mẹ giao xe môtô, ôtô cho con chưa có giấy phép lái xe hoặc giao cho người biết rõ là có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định… điều khiển tham gia giao thông đường bộ gây tai nạn dẫn đến hậu quả thiệt hại về tài sản, sức khỏe và tính mạng cho chính người điều khiển phương tiện và cho người khác. Cho nên, việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi này góp phần răn đe, phòng ngừa các tội phạm xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng nói chung và hành vi giao cho người không đủ điều kiện điều khiển các phương tiện giao thông đường bộ nói riêng, đồng thời, hạn chế những hậu quả thương tâm, đáng tiếc do tai nạn giao thông đường bộ gây ra./.

Nguyễn Thị Thuý Diệp, Trần Thuý Bình - Phòng 7