Bàn về việc xác định tội danh đối với hành vi ghi bán số lô, số đề

        Đánh bạc bằng hình thức ghi bán số lô, số đề bản chất là hoạt động đánh bạc, được tổ chức, hoạt động bất hợp pháp song song và ăn theo mô hình xổ số kiến thiết được Nhà nước cho phép hoạt động. Ngoài việc ghi lô, đề trái phép được các đối tượng thực hiện ở những quán nước vỉa hè, quán tạp hóa, thậm chí chỉ cần ngồi tại nhà ghi số lô, số đề qua tin nhắn điện thoại, qua mạng xã hội nhằm tránh sự kiểm soát của lực lượng chức năng, đặc biệt, trong thời đại phát triển các thiết bị số, mạng xã hội như hiện nay. Trong số các tội phạm liên quan đến đánh bạc thì hành vi ghi bán số lô, số đề diễn ra khá phổ biến, việc xác định đúng về tội danh có ý nghĩa quan trọng trong việc xử lý tội phạm. Trên thực tế hiện nay vẫn còn có quan điểm khác nhau trong việc xác định hành vi ghi bán số lô, đề là hành vi phạm tội “Tổ chức đánh bạc” hay là hành vi phạm tội “Đánh bạc” dẫn đến việc áp dụng pháp luật chưa có sự thống nhất.

        Nhìn nhận từ một vụ án thực tế: Khoảng 10h30’ ngày 09/10/2022, H, L, T đến chơi tại quán cafe “ML” của M, sau đó các đối tượng rủ nhau đánh bạc được thua bằng tiền dưới hình thức chơi “tá lả”. M lấy 02 bộ tú lơ khơ có sẵn tại quán để chơi. Các đối tượng chơi đến khoảng 11h50’ cùng ngày thì bị tổ công tác Công an quận H kiểm tra, phát hiện bắt quả tang. Vật chứng thu giữ tại chiếu bạc gồm: 02 bộ bài tú lơ khơ và số tiền 9.750.000 đồng là tiền các đối tượng sử dụng để đánh bạc. Quá trình điều tra các đối tượng khai nhận số tiền sử dụng để đánh bạc cụ thể: M sử dụng 3.250.000 đồng, H sử dụng 2.000.000 đồng, T sử dụng 2.000.000 đồng, L sử dụng 2.500.000 đồng.

        Ngoài hành vi đánh bạc nêu trên, quá trình điều tra còn xác định được M có hành vi ghi (bán) số lô cho C và D như sau:

        - Tổng số tiền là 32.000.000 đồng (tiền mua số lô là 10.400.000 đồng, tiền trúng lô là 21.600.000 đồng).

        - Tổng số tiền mua bán số lô giữa D và M là 33.600.000 đồng (tiền mua số lô là 17.600.000 đồng, tiền trúng lô 16.000.000 đồng). Tổng số tiền đánh bạc của K gửi D là 27.000.000 đồng (tiền mua lô là 11.000.000 đồng, tiền trúng lô là 16.000.000 đồng).

        Về việc xác định tội danh đối với hành vi ghi (bán) số lô của M, có 02 quan điểm như sau:

        Quan điểm thứ nhất: M phạm tội “Đánh bạc” quy định tại Điều 321 BLHS do M và C, D đánh bạc với nhau bằng hình thức ghi số lô qua điện thoại. Quá trình điều tra, không chứng minh được M tổ chức đánh bạc với những người khác ngoài C và D.

        Quan điểm thứ hai (cũng là quan điểm của nhóm tác giả): M phạm tội “Tổ chức đánh bạc” quy định tại Điều 322 BLHS do M có hành vi 02 lần (ngày 05/10/2022 và 08/10/2022) ghi (bán) số lô cho C và D với tổng số tiền đánh bạc mỗi lần từ 20.000.000 đồng trở lên:

        Dấu hiệu về mặt khách quan của tội “Đánh bạc” theo Điều 321 BLHS thì người phạm tội phải có hành vi “đánh bạc trái phép”. Theo hướng dẫn tại khoản 1 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010/NQ-HĐTP ngày 22/10/2010 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (Nghị quyết số 01) thì “đánh bạc trái phép là hành vi đánh bạc được thực hiện dưới bất kỳ hình thức nào với mục đích được thua bằng tiền hay hiện vật mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép hoặc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép nhưng thực hiện không đúng với quy định trong giấy phép được cấp”. Ngoài ra, để cấu thành tội này thì giá trị tiền hoặc hiện vật dùng vào việc đánh bạc phải từ 5.000.000 đồng trở lên. Trường hợp đã xác định hành vi đánh bạc trái phép nhưng số tiền hoặc hiện vật dùng vào việc đánh bạc dưới 5.000.000 đồng thì người đánh bạc trái phép có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Đánh bạc” nếu như đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc hành vi tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc hoặc đã bị kết án về một trong các tội đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

        Dấu hiệu khách quan của tội “Tổ chức đánh bạc” theo Điều 322 BLHS được hiểu là hành vi cầm đầu, chủ mưu, chỉ huy, cưỡng bức, đe dọa, rủ rê, lôi kéo và tạo điều kiện thuận lợi khác cho những người khác tham gia đánh bạc trái phép với mục đích ăn thua bằng tiền hoặc hiện vật với nhau. Điều 322 BLHS năm 2015 đã cụ thể hóa “quy mô lớn” so với BLHS năm 1999 thành các trường hợp sau đây: a) Tổ chức cho 10 người đánh bạc trở lên trong cùng một lúc mà tổng số tiền, hiện vật dùng đánh bạc trị giá 5.000.000 đồng trở lên hoặc tổ chức 02 chiếu bạc trở lên trong cùng một lúc mà tổng số tiền, hiện vật dùng đánh bạc trị giá 5.000.000 đồng; b) Sử dụng địa điểm thuộc quyền sở hữu hoặc quản lý của mình để cho 10 người đánh bạc trở lên trong cùng một lúc mà tổng số tiền, hiện vật dùng đánh bạc trị giá 5.000.000 đồng trở lên hoặc cho 02 chiếu bạc trở lên trong cùng một lúc mà tổng số tiền, hiện vật dùng đánh bạc trị giá 5.000.000 đồng trở lên; c) Tổng số tiền, hiện vật dùng đánh bạc trong cùng 01 lần trị giá 20.000.000 đồng trở lên; d) Có tổ chức nơi cầm cố tài sản cho người giam gia đánh bạc; có lắp đặt trang thiết bị phục vụ cho việc đánh bạc hoặc phân công người canh gác, người phục vụ khi đánh bạc; sắp đặt lối thoát khi bị vây bắt, sử dụng phương tiện để trợ giúp cho việc đánh bạc. Ngoài những trường hợp được xem là “quy mô lớn” vừa nêu, nếu người tổ chức đánh bạc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi tổ chức đánh bạc, gá bạc hoặc đánh bạc; hoặc đã bị kết án về tội tổ chức đánh bạc, gá bạc hoặc đánh bác chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì cũng phải chịu trách nhiệm hình sự về tội Tổ chức đánh bạc. Ngược lại, nếu tổ chức đánh bạc nhưng không thuộc trường hợp “quy mô lớn” nhưng số tiền hoặc hiện vật dùng vào việc đánh bạc có giá trị trên 5.000.000 đồng thì họ phải chịu trách nhiệm về tội đánh bạc với vai trò đồng phạm.

        Căn cứ Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020); Điều 28 Nghị định số 144/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội… cũng quy định: “Hành vi đánh bạc trái phép:

        ... 5. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi tổ chức đánh đề sau đây:

        a) Làm chủ lô, đề;….”

        Như vậy, tội “Đánh bạc” và tội “Tổ chức đánh bạc” đều có điểm chung giống nhau là tội phạm có cấu thành vật chất và mục đích mà người phạm tội hướng đến là thu lợi bất chính mà không trực tiếp lao động hoặc đầu tư vào hoạt động sản xuất một cách hợp pháp. Điểm khác biệt lớn nhất giữa tội “Đánh bạc” và tội “Tổ chức đánh bạc” thể hiện ở hành vi và ý thức phạm tội. Đánh bạc là hành vi giữa hai hay nhiều chủ thể cùng đánh bạc với nhau nhằm mục đích ăn thua bằng tiền hoặc hiện vật một cách trái phép. Tổ chức đánh bạc là hành vi đơn lẻ của một người phạm tội hoặc của nhiều người phạm tội nhằm hướng đến mục đích giúp cho 02 người trở lên cùng tham gia đánh bạc trái phép. Hành vi ghi (bán) số lô, số đề có thể hiểu là tổ chức, tạo điều kiện cho những người chơi tham gia đánh lô, số đề, có thể xem như một hành vi giúp sức của tội đánh bạc song có thêm dấu hiệu trục lợi. Dựa vào bản chất có điểm tương đồng, như vậy, ghi (bán) lô, đề cũng được xác định là một hình thức của hành vi tổ chức đánh bạc. Người mua số lô, đề là người đánh bạc, người ghi (bán) số lô, đề là người tổ chức đánh bạc. Việc đánh bạc với nhau phải thể hiện việc các đối tượng đánh bạc cùng dùng tiền, giá trị hiện vật để đánh bạc, còn đối với người ghi (bán) số lô, đề chỉ là người thanh toán sau khi đã có kết quả thắng thua.

        Đối với vụ án nêu trên: Trong quá trình điều tra và tại phiên tòa sơ thẩm M, C, D đều thừa nhận: Khi C và D hỏi về việc bán số lô, số đề thì M đã đồng ý nhận lô, đề của C và D bằng hình thức nhắn tin, việc thanh toán sẽ do M trực tiếp thực hiện vào ngày hôm sau với C và D. Như vậy, C, D có hành vi mua số lô là người đánh bạc, M có hành vi ghi (bán) số lô là người tổ chức đánh bạc, trường hợp C và D thua thì chỉ M được hưởng lợi. M có hành vi ghi (bán) số lô 02 ngày (ngày 05/10/2022 ghi (bán) số lô cho C ổng số tiền là 32.000.000 đồng và ngày 08/10/2022 ghi (bán) số lô cho D với tổng số tiền là 33.600.000) với số tiền đánh bạc mỗi ngày từ 20.000.000 đồng trở lên đã cấu thành tội “Tổ chức đánh bạc” quy định tại điểm c khoản 1 Điều 322 BLHS, tình tiết tăng nặng “phạm tội nhiều lần” quy định tại điểm g khoản 1 Điều 52 BLHS.

        Ghi (bán) số lô, số đề là một trong những loại tội phạm có tính chất phổ biến, làm ảnh hưởng đến nếp sống văn minh của nhân dân, làm tha hóa đạo đức của một bộ phận dân cư, gây ra thiệt hại về vật chất, tinh thần cho nhiều gia đình và là nguyên nhân gây ra nhiều loại tội, tệ nạn xã hội khác. Loại hình cờ bạc này ngày càng có chiều hướng biến tướng tinh vi, khó lường, “núp bóng” xổ số nhằm che mắt lực lượng chức năng. Vì vậy, việc xác định chính xác về tội danh đối với loại tội phạm này sẽ đảm bảo cho công tác điều tra, truy tố và xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật; từ đó góp phần nâng cao ý thức đấu tranh phòng chống, tiến tới đẩy lùi loại tội phạm này ra khỏi đời sống xã hội./.

Nguyễn Thị Thúy Hà, Nguyễn Thu Hà, Trần Thuý Bình - Phòng 7