Viện KSND huyện Ứng Hòa tăng cường, nâng cao chất lượng công tác kiểm sát thi hành án hình sự tại cộng đồng đối với Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn

Nguyễn Quang Huy / 26 Tháng Ba 2025

Kiểm sát thi hành án hình sự tại cộng đồng có vai trò quan trọng trong phòng ngừa vi phạm pháp luật, lạm quyền trong hoạt động tư pháp; đảm bảo pháp luật được tuân thủ nghiêm chỉnh và thống nhất, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhà nước, tổ chức, cá nhân.

Công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng là một phần không thể thiếu trong hệ thống tư pháp hình sự, bao gồm thi hành án treo, cảnh cáo, cải tạo không giam giữ, cấm cư trú, quản chế, tước một số quyền công dân, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định; thi hành quyết định hoãn chấp hành án phạt tù, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù; thi hành quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện.. Những biện pháp này vừa mang tính răn đe, giáo dục vừa tạo điều kiện cho người phạm tội được tái hòa nhập cộng đồng, phù hợp với tinh thần nhân đạo của pháp luật.

Viện KSND có vị trí và vai trò quan trọng trong hệ thống tư pháp Việt Nam, đặc biệt trong công tác kiểm sát thi hành án hình sự tại cộng đồng. Nhiệm vụ của Viện KSND là bảo đảm việc thi hành án hình sự được thực hiện đúng pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người chấp hành án, đồng thời góp phần giữ vững an ninh trật tự, ổn định xã hội.

Tại huyện Ứng Hòa - một huyện ngoại thành Hà Nội với đặc điểm dân cư chủ yếu là nông thôn, địa bàn rộng, số lượng người thi hành án hình sự tại cộng đồng tương đối đông, trình độ pháp luật còn có nhiều hạn chế; trong khi đó công tác quản lý, theo dõi, giám sát giáo dục người chấp hành án tại cộng đồng theo quy định của Luật thi hành án hình sự năm 2019 được giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã nên công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng gặp nhiều thuận lợi và khó khăn đặc thù. Trong công tác này, Viện KSND huyện Ứng Hòa không chỉ thực hiện kiểm sát tính hợp pháp của quyết định thi hành án mà còn giám sát việc tổ chức thi hành án của các cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt là UBND xã – nơi trực tiếp giám sát, giáo dục người chấp hành án tại cộng đồng, nhằm đảo bảo công tác thi hành án hình sự được thực thi nghiêm chỉnh, đúng quy định của pháp luật.

Nhiều năm qua, Viện KSND huyện Ứng Hòa thực hiện tốt công tác kiểm sát thi hành án hình sự tại cộng đồng, đặc biệt là trong năm 2025, ngay từ đầu năm, tập thể lãnh đạo Viện đã tăng cường chỉ đạo sâu sát; thường xuyên phối hợp với Tòa án, Cơ quan thi hành án hình sự, các Ủy ban nhân dân và Công an cấp xã trên địa bàn để nắm bắt tình hình quản lý, chấp hành án của người phải thi hành án hình sự tại cộng đồng. Thông qua kiểm sát việc lập hồ sơ và ra quyết định thi hành án; kiểm sát quá trình tổ chức thi hành án, theo dõi việc thực hiện nghĩa vụ của người chấp hành án và trách nhiệm của UBND xã trong quản lý, giáo dục, giám sát đối tượng và kiểm sát trực tiếp đối với UBND xã (06 tháng đầu năm, VKSND huyện Ứng Hòa đã kiểm sát trực tiếp được 08 UBND xã), Viện kiểm sát đã phát hiện ra nhiều tồn tại vi phạm trong công tác thi hành án hình sự như: Nhiều biên bản làm việc với người chấp hành án hình sự tại cộng đồng không ghi thành phần tham gia, thiếu chữ ký; việc theo dõi, quản lý, giám sát giáo dục, nhận xét đánh giá xếp loại thi đua đối với các đối tượng thi hành án hình sự tại cộng đồng của Ủy ban nhân dân xã còn mang tính hình thức, chưa sát sao; một số biên bản nhận xét không khi thời gian nhận xét, không xếp loại, đánh giá thi đua cho người chấp hành án; Công tác xét giảm án chưa được quan tâm, một số người chấp hành án Cải tạo không giam giữ, phạt tù cho hưởng án treo, quá trình chấp hành án đều được xếp loại khá, tốt, đủ thời gian được đề nghị xét giảm thi hành án, tuy nhiên, một số Ủy ban nhân dân cấp xã vẫn chưa coi trọng công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng, không thường xuyên rà soát, không có báo cáo Cơ quan thi hành án hình sự tiến hành các thủ tục đề nghị xét giảm thời gian chấp hành án cho người thi hành án hình sự tại cộng đồng theo quy định của Luật thi hành án hình sự, làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích chính đáng của họ; một số hồ sơ thi hành án không có thống kê tài liệu hoặc thiếu các tài liệu thi hành án (bản án, bản nhận xét hàng tháng…)

Viện KSND huyện Ứng Hòa trực tiếp kiểm sát THAHS tại UBND cấp xã

Qua công tác kiểm sát trực tiếp và phối hợp với các cơ quan hữu quan trong việc nắm bắt tình hình quản lý, theo dõi thi hành án hình sự tại cộng đồng đối với Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn, Viện kiểm sát đã kịp thời phát hiện vi phạm, tồn tại để ban hành kiến nghị bằng văn bản riêng, kiến nghị trong kết luận kiểm sát, yêu cầu Ủy ban nhân dân cấp xã có vi phạm, nhanh chóng khắc phục sai sót trong hồ sơ và trong quản lý giáo dục người chấp hành án hình sự tại cộng đồng, đảm bảo cho công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng được thực hiện hiệu lực, hiệu quả có chiều sâu; hạn chế tồn tại vi phạm xảy ra; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của người thi hành án hình sự ngoài cộng đồng; góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phục vụ tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Bên cạnh những việc đã đạt được, công tác kiểm sát thi hành án hình sự ngoài cộng đồng trong 06 tháng cuối năm 2025 và trong thời gian tiếp theo đang gặp những khó khăn, tác động có thể làm ảnh hưởng phần nào đến công tác thi hành án, như: Việc thay đổi sát nhập lãnh thổ xã, phường, thay đổi bộ máy lãnh đạo quản lý; Ủy ban nhân dân xã được giao quản lý, giám sát giáo dục người thi hành án hình sự tại cộng đồng nhưng chủ yếu là kiêm nhiệm, không chuyên sâu, bám sát thực tế, nắm được việc chấp hành án của từng đối tượng cụ thể nên việc nhận xét đánh giá xếp loại thi hành án còn mang tính chất hình thức; cán bộ được phân công giám sát giáo dục thường xuyên có sự luân chuyển, thay đổi công tác nên phần nào đó ảnh hưởng đến việc theo dõi quản lý; đối với cán bộ kiểm sát viên phải kiêm nhiệm nhiều khâu công tác; công tác phối hợp giữa các cơ quan hữu quan có lúc, có khi còn chưa kịp thời; một số quy định của pháp luật thi thi hành án hình sự về công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng còn chưa cụ thể, rõ ràng, gây khó khăn trong công tác theo dõi, quản lý, xử lý; vẫn chưa có chế độ đãi ngộ kịp thời cho cán bộ làm công tác này.

Để nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả công tác kiểm sát THAHS tại cộng đồng, Viện KSND huyện Ứng Hòa đề ra một số giải pháp trọng tâm như sau:

Thứ nhất, tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo điều hành và kiểm tra của Lãnh đạo Viện trong công tác kiểm sát thi hành án hình sự ngoài cộng đồng, cụ thể: Lãnh đạo Viện cần phân công cán bộ, Kiểm sát viên có kinh nghiệm, năng lực, trình độ làm công tác này phát huy được sở trường, thế mạnh của mình đối với công tác, nhiệm vụ được giao. Thường xuyên phối hợp, trao đổi thông tin đa chiều giữa Viện kiểm sát, tòa án, Cơ quan thi hành án, Ủy ban nhân dân xã trong việc nắm bắt tình hình thi hành án hình sự tại cộng đồng, kịp thời tháo gỡ khó khăn vướng mắc khi phát sinh; bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Viện kiểm sát nhân dân cấp trên để áp dụng các phương.

Thứ hai, đối với mỗi cán bộ, Kiểm sát viên khi được giao nhiệm vụ cần kiểm sát chặt chẽ hoạt động của Tòa án, Cơ quan thi hành án và Ủy ban nhân dân cấp xã thông qua kiểm sát thủ tục hồ sơ, kiểm sát trực tiếp, kiểm sát đột xuất, kịp thời phát hiện sơ sở, tồn tại, vi phạm trong công tác để tham mưu cho lãnh đạo Viện ban hành kiến nghị, kháng nghị yêu cầu chấn chỉnh, khắc phục vi phạm.

Thứ ba, cần quan tâm, chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ Kiểm sát viên làm công tác kiểm sát THAHS nói chung và kiểm sát việc thi hành án hình sự tại cộng đồng nói riêng, dưới nhiều hình thức như: Cử cán bộ, Kiểm sát viên tham gia các lớp bồi dưỡng, hội nghị tập huấn… do Viện KSND tối cao và Viện KSND thành phố Hà Nội tổ chức để học hỏi những kinh nghiệm, các phương pháp hay, các cách làm hiệu quả để vận dụng vào thực tiễn ở địa phương theo đúng quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, cân tăng cường công tác tự đào tạo tại chỗ, lãnh đạo Viện, Kiểm sát viên sẽ trực tiếp hướng dẫn, truyền đạt kinh nghiệm kiểm sát cho từng cán bộ, kiểm tra viên ít kinh nghiệm.

Thứ tư, xây dựng và ký kết Quy chế phối hợp giữa VKSND với Cơ quan THAHS, UBND cấp xã trong việc thi hành án hình sự tại cộng đồng, tạo tiền đề, điều kiện để Viện kiểm sát có thể nắm bắt được ngay tình hình chấp hành pháp luật trong công tác thi hành án hình sự; kịp thời phát hiện vi phạm, tháo gỡ khó khăn vướng mắc khi phát sinh.

Thứ năm, áp dụng linh hoạt các phương thức kiểm sát (thường kỳ, đột xuất, qua trao đổi thông tin, báo cáo…) đối với các cơ quan hữu quan nói chung và đối với Ủy ban nhân dân cấp xã nói riêng; đảm bảo Viện kiểm sát phải nắm, kiểm sát được tình hình thi hành án hình sự tại cộng đồng. Nâng cao chất lượng công tác kiến nghị, kháng nghị, phúc tra việc thực hiện kháng nghị, kiến nghị của VKSND đối với Ủy ban nhân dân cấp xã.

Thứ sáu, chú trọng đổi mới phương pháp, chất lượng các cuộc kiểm sát trực tiếp, mời đại diện Cơ quan THAHS, Mặt trận tổ quốc… tham gia, trực tiếp làm việc với UBND cấp xã, Trưởng công an xã, cán bộ tư pháp xã và những người được giao trực tiếp quản lý, giám sát, giáo dục người thi hành án hình sự tại cộng đồng. Trong quá trình kiểm sát cần triệu tập, gặp gỡ người đang thi hành án và gia đình họ để nghe họ trình bày về nhận thức và việc chấp hành pháp luật; về quá trình giám sát, giáo dục của các cơ quan có liên quan, việc tham gia của gia đình người thi hành án trong quá trình giám sát, giáo dục để đánh giá khách quan, toàn diện việc chấp hành pháp luật của các cơ quan, cá nhân có liên quan trong công tác này.

Thứ bảy, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý người thi hành án hình sự tại cộng đồng, cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu chung giữa Viện kiểm sát và các cơ quan tư pháp, UBND xã để cập nhật, theo dõi kịp thời thông tin người chấp hành án.

Để công tác này đạt hiệu quả cao hơn nữa trong thời gian tới, cần có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các cơ quan chức năng, đặc biệt là nâng cao trách nhiệm của UBND cấp xã. Những giải pháp, đề xuất nêu trên được thực hiện tốt sẽ góp phần khắc phục tồn tại, vi phạm, nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả trong công tác này; đảm bảo pháp luật về thi hành án hình sự được thi hành; quyền và lợi ích chính đáng của người chấp hành án được bảo vệ. Công tác kiểm sát thi hành án hình sự ngoài cộng đồng tại huyện Ứng Hòa đóng vai trò quan trọng trong việc giữ vững an ninh trật tự địa phương./.

Xuân Nhất - Viện KSND huyện Ứng Hòa