Giải pháp nâng cao kỹ năng hòa giải của Kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội

        Hòa giải đóng vai trò quan trọng khi giải quyết các tranh chấp, mẫu thuẫn phát sinh trong xã hội; góp phần bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội khi hòa giải thành thì vụ, việc được giải quyết dứt điểm tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức của cơ quan Nhà nước và các bên liên quan tránh khiếu kiện kéo dài.

        Thời gian qua không ít cán bộ, Kiểm sát viên nhận thức chưa thật đầy đủ về vị trí, vai trò, trách nhiệm của VKS khi tham gia phiên tòa xét xử vụ án dân sự, Hôn nhân và gia đình. Còn cho rằng tham gia phiên tòa chỉ là thực hiện chức năng kiểm sát tuân theo pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án và đề xuất quan điểm giải quyết vụ án tại phiên tòa. Do đó, việc tiến hành hòa giải là trách nhiệm của Tòa án của HĐXX.

        Nhận thức sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc hoà giải thành trong công tác giải quyết các loại án, trong tháng 8/2023 Kiểm sát viên Phòng 9 – Viện KSND Thành phố Hà Nội đã phối hợp cùng với HĐXX tiến hành hòa giải thành công nhiều vụ án: Cụ thể vụ án “Tranh chấp về thừa kế tài sản; Tranh chấp chia tài sản chung” Nguyên đơn: Ông Nguyễn Trọng Cần - Bị đơn: Cụ Trần Thị Minh Mẫn; ông Nguyễn Trần Minh; Vụ án “Tranh chấp tài sản chung sau ly hôn, giữa Nguyên đơn: Ông Nguyễn Minh Long - Bị đơn: Bà Trần Thị Kiều La; Vụ án “Tranh chấp hợp đồng đặt cọc”, giữa Nguyên đơn: Anh Phạm Văn Lương – Bị đơn: Ông Thái Hồng Quang; Vụ án “Tranh chấp ly hôn, giữa Nguyên đơn: Chị Phùng Thị Đà - Bị đơn: Anh Đỗ Trí Công; Vụ án “Đòi sử dụng đất; Chia thừa kế; Yêu cầu Huỷ GCN QSD đất’” giữa Nguyên đơn: Bà Trần Thị Bích Ngọc - Bị đơn: ông Nguyễn Văn Thuận, Anh Nguyễn Hoàng Đức Anh ....

        Có thể nói, khi tham gia các phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm ít nhiều đều có những băn khoăn, day dứt, trăn trở khi thực hành công vụ và cũng có những vụ án để lại những niềm vui, hạnh phúc khi KSV đã cùng với HĐXX tiến hành hòa giải thành công mặc dù quyền này không được quy định cụ thể trong Bộ luật tố tụng dân sự. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa KSV và HĐXX đã hàn gắn cho những gia đình mà từ nhiều lý do, hôn nhân của họ có khả năng tan vỡ, chia lìa - góp phần ổn định một tế bào quan trọng của xã hội. Hóa giải những mâu thuẫn trong nội bộ gia đình từ căng thẳng trở nên vui vẻ, thống nhất phương pháp giải quyết, êm đẹp, đạt lý thấu tình, giữ gìn đoàn kết, góp phần xây dựng nếp sống văn hoá, tiến bộ.

        Để tăng cường việc hòa giải cho các đương sự tự nguyện thỏa thuận với nhau về việc giải quyết toàn bộ vụ án dân sự bên cạnh vai trò của Thẩm phán, Hội đồng xét xử thì cũng đòi hỏi vai trò, trách nhiệm của Kiểm sát viên. Do đó, Kiểm sát viên muốn thực hiện tốt được việc hòa giải trong công tác kiểm sát các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình tại các phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm nhóm tác giả đưa ra một số giải pháp cụ thể như sau:

        Thứ nhất, Kiểm sát viên khi được phân công kiểm sát việc tuân theo pháp luật và tham gia xét xử vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình phải nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án để nắm bắt nguyên nhân mâu thuẫn giữa các đương sự, ý kiến nguyện vọng của các đương sự để hướng tới hòa giải cho phù hợp, hóa giải mâu thuẫn đồng thời để các đương sự đạt được lợi ích tốt nhất.

        Thứ hai, Kiểm sát viên thực hiện hòa giải thông qua việc hỏi các đương sự, giải thích trên cơ sở tài liệu chứng cứ của vụ án để họ tự nguyện thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án. Nhiều vụ án dân sự nhờ có sự giải thích pháp luật, phân tích của Kiểm sát viên mà các đương sự đã hòa giải được với nhau trên cơ sở đó Tòa án ban hành Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm; công nhận sự thỏa thuận của các đương sự hoặc Hội đồng xét xử phúc thẩm ra Bản án phúc thẩm sửa Bản án sơ thẩm công nhận sự thỏa thuận của các đương sự.

        Thứ ba, Khi tiến hành hòa giải Kiểm sát viên phân tích hậu quả pháp lý đạt được của việc hòa giải; luận giải để các đương sự hiểu được quan điểm của bên kia; đánh giá về chi phí, lợi ích, ngắn hạn và dài hạn của việc giải quyết tranh chấp.

        Thứ tư, Khi tiến hành hòa giải Kiểm sát viên phải lắng nghe ý kiến của các đương sự, giảm căng thẳng, tránh để các đương sự làm tổn thương, xúc phạm nhau…; cử chỉ, tác phong, thái độ của Kiểm sát viên thể hiện sự thân thiện; sử dụng ngôn ngữ dễ nghe, dễ hiểu, kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ pháp lý và ngôn ngữ đời thường; phong cách giao tiếp thư thái, tự tin; sâu sắc nhưng chia sẻ; mềm dẻo, quyết đoán đúng thời điểm; vô tư và thân thiện; tập trung vào lợi ích chung, không tập trung vào thái độ, cách cư xử của đương sự; không dùng ngôn ngữ tạo sự kích động cho đương sự; sử dụng linh hoạt nhiều loại câu hỏi để tháo gỡ hiệu quả mâu thuẫn, tranh chấp giữa các đương sự, kết hợp việc sử dụng lời nói với các tài liệu, chứng cứ và ý kiến của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để thuyết phục đương sự.

        Thứ năm, Khi tiến hành hòa giải Kiểm sát viên phải luôn công tâm, công bằng, sáng suốt, minh bạch, nghiêm minh, nhân văn trong xử lý công việc. Phải có lòng yêu người, yêu nghề, đam mê, tận tuỵ, gắn bó với công việc, nhiệt tình và trách nhiệm cao.

        Có thể nói, công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình là một trong những chức năng quan trọng của ngành. Đây cũng là lĩnh vực công tác khó khăn và nhạy cảm, do đó đòi hỏi từng cán bộ, KSV phải thường xuyên trau dồi kiến thức, tích luỹ kinh nghiệm, có bản lĩnh thực thi công vụ. Nâng cao chất lượng công tác hòa giải thành mỗi cán bộ, KSV đã, đang thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, ta phải hết sức tránh”. Có như vậy mỗi cán bộ của ngành Kiểm sát nhân dân nói chung, KSV nói riêng thực hiện đúng mười chữ vàng mà Bác Hồ kính yêu đã tặng: “Công minh, Chính trực, Khách quan, Thận trọng, Khiêm tốn”.

Ngô Phương Liên, Trần Thị Ngoan, Lê Thị Hồng Hạnh - KSV trung cấp Phòng 9