BÀN VỀ MỘT SỐ QUY ĐỊNH TRẢ LẠI ĐƠN KHỞI KIỆN THEO QUY ĐỊNH TẠI ĐIỀU 192 BỘ LUẬT TỐ TỤNG DÂN SỰ 2015

BLTTDS 2015 quy định thủ tục khởi kiện và thụ lý vụ án tại cấp sơ thẩm Chương XII thuộc Phần thứ hai, chương XII với 17 Điều (từ Điều 186 đến Điều 202). Trong đó, Điều 192 quy định những trường hợp trả lại đơn khởi kiện, hậu quả của việc trả lại đơn khởi kiện, thấy có một số vấn đề cần được xem xét lại như sau:

Điều 192 BLTTDS năm 2015 quy định 07 (bảy) trường hợp Tòa án trả lại đơn khởi kiện, căn cứ quy định về thời hạn để trả lại đơn, trong đó có thể chia thành 2 nhóm gồm các trường hợp có quy định thời hạn trả lại đơn khởi kiện và các trường hợp luật không quy định thời hạn trả lại đơn khởi kiện.

* Nhóm những trường hợp quy định rõ thời hạn để trả lại đơn khởi kiện: gồm 3 trường hợp (tại các điểm d, đ, e khoản 1 Điều 192).

- Trường hợp trả lại đơn khởi kiện nếu người khởi kiện không nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí được quy định như sau: trong thời hạn 7 ngày kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải có nghĩa vụ nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí. Trường hợp người khởi kiện không nộp tạm ứng án phí trong thời hạn luật định thì thẩm phán trả lại đơn khởi kiện (trừ trường hợp người khởi kiện được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí hoặc có trở ngại khách quan, sự kiện bất khả kháng (điểm d khoản 1 Điều 192);

- Trường hợp Tòa án xác định Vụ án không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án (điểm đ khoản 1 Điều 192), thời hạn trả lại đơn khởi kiện là 5 ngày kể từ ngày nhận đơn.

- Trường hợp trả lại đơn khởi kiện nếu người khởi kiện không sửa đổi, bổ sung đơn kiện theo yêu cầu của Thẩm phán (điểm e khoản 1 Điều 192). Đây là trường hợp, Thẩm phán sau khi xem xét đơn khởi kiện thấy rằng đơn không có đủ các nội dung quy định luật định thì sẽ thông báo bằng văn bản nêu rõ những vấn đề cần sửa đổi, bổ sung để người khởi kiện sửa đổi, bổ sung theo yêu cầu; thời hạn để người khởi kiện sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện theo yêu cẩu của Tòa án trong thời hạn do Thẩm phán ấn định, nhưng không quá 01 tháng; trường hợp đặc biệt, Thẩm phán có thể gia hạn nhưng không quá 15 ngày (khoản 1 Điều 193). Quá thời hạn trên, nêu không thực hiện yêu cầu sửa đổi bổ sung đơn khởi kiện của Tòa án thì Thẩm phán có quyền trả lại đơn khởi kiện.

* Nhóm những trường hợp luật không quy định thời hạn tòa án trả lại đơn khởi kiện: gồm 4 trường hợp quy định tại điểm a, b, c, g khoản 1 Điều 192, là trường hợp: Người khởi kiện không có quyền khởi kiện hoặc không có hành vi tố tụng dân sự; trường hợp Chưa có đủ Điều kiện khởi kiện; Trả lại đơn khởi kiện khi sự việc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án hoặc quyết định đã có hiệu lực của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (trừ trường hợp khác điểm c khoản 1 Điều 192 đã loại trừ); trả lại đơn khởi kiện khi người khởi kiện rút đơn khởi kiện.

 Đối với những trường hợp này do hiện nay chưa có văn bản hướng dẫn nên thực tế áp dụng luật nhiều trường hợp còn phụ thuộc vào việc đánh giá chủ quan của từng Thẩm phán, dẫn đến việc áp dụng quy định của Điều 192 BLTTDS 2015 còn chưa thống nhất.

VD: “Chưa đủ Điều kiện khởi kiện ” đối với các vụ án tranh chấp về đất đai như thế nào? Thực tế rất nhiều vụ việc tranh chấp đất đai bị trả lại đơn khởi kiện vì nguyên đơn không cung cấp được (hoặc không thể cung cấp được) một số văn bản có công chứng chứng thực theo yêu cầu của TAND nên bị trả lại đơn khởi kiện. Hoặc việc trả lại đơn khởi kiện khi không xác định nơi cư trú của người bị kiện hiện vẫn được áp dụng một cách chưa thống nhất.

Tại khoản 4 Điều 192 cũng quy định: TAND Tối cao hướng dẫn thi hành khoản 1và khoản 3 Điều này. Cùng với thực tiễn thực hiện công tác kiểm sát xét xử án dân sự - HNGĐ, tôi mong muốn sớm có Nghị quyết hướng dẫn của  TAND Tối cao đối với các trường hợp trả lại đơn khởi kiện, hậu quả của việc trả lại đơn khởi kiện để việc áp dụng và thực hiện pháp luật được thống nhất và bảo đảm quyền và lợi ích của công dân./.

Tống Thị Thu Hiền – VKS Hoài Đức