Thực tiễn áp dụng pháp luật về cách tính án phí đối với trường hợp nguyên đơn rút đơn yêu cầu khởi kiện tại phiên tòa sơ thẩm.
Qua thực tiễn công tác Kiểm sát giải quyết vụ án dân sự, KDTM tại địa phương, chúng tôi thấy có một số vướng mắc về cách tính án phí đối với trường hợp Nguyên đơn rút đơn yêu cầu khởi kiện tại phiên tòa xét xử sơ thẩm. Trong bài viết này đối với vụ án thực tế bị đơn không có yêu cầu phản tố, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan không có yêu cầu độc lập.
Từ thực tiễn kiểm sát xét xử vụ án KDTM về “tranh chấp hợp đồng dịch vụ” giữa công ty A và công ty B Tòa án thụ lý giải quyết ngày 02/4/2014. Ngày 04/9/2014, Tòa án QĐ đưa vụ án ra xét xử, thời gian mở phiên Tòa vào ngày 30/9/2015. Tại phiên tòa sơ thẩm ngày 30/9/2015, Nguyên đơn xin rút đơn yêu cầu khởi kiện. HĐXX căn cứ điểm c khoản 1 Điều 192; khoản 3, khoản 4 Điều 193; Điều 194; Điều 210 Bộ luật tố tụng dân sự ra QĐ đình chỉ giải quyết vụ án KDTM; về phần án phí hoàn trả lại cho Công ty A số tiền tạm ứng án phí đã thu.
Theo quan điểm của chúng tôi, việc HĐXX nhận thức và áp dụng các Điều luật trên để QĐ đình chỉ giải quyết vụ án và trả lại tiền tạm ứng án phí cho nguyên đơn là chưa chính xác bởi các Điều 192, 193, 194 BLTTDS thuộc giai đoạn chuẩn bị xét xử còn Điều 210 BLTTDS thuộc giai đoạn xét xử; đây là hai giai đoạn tố tụng khác nhau. Trường hợp vụ án nêu trên, Tòa án đã mở phiên Tòa XX vụ án. Ở đây, xác định tại phiên Tòa sơ thẩm nguyên đơn mới có đơn xin rút đơn yêu cầu khởi kiện và bị đơn không có yêu cầu phản tố, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan không có yêu cầu độc lập. Vậy, quan điểm của chúng tôi thì HĐXX phải áp dụng khoản 2 Điều 218 và khoản 2 Điều 210 BLTTDS: Khoản 2 Điều 218 BLTTDS “2. Trong trường hợp có đương sự rút một phần hoặc toàn bộ yêu cầu của mình và việc rút yêu cầu của họ là tự nguyện thì Hội đồng xét xử chấp nhận và đình chỉ xét xử đối với phần yêu cầu hoặc toàn bộ yêu cầu đương sự đã rút”; khoản 2 Điều 210 BLTTDS “2. Quyết định thay đổi người tiến hành tố tụng, người giám định, người phiên dịch, chuyển vụ án, tạm đình chỉ hoặc đình chỉ giải quyết vụ án, hoãn phiên toà phải được thảo luận, thông qua tại phòng nghị án và phải được lập thành văn bản.” làm căn cứ ra QĐ đình chỉ xét xử vụ án thay vào căn cứ điểm c khoản 1 Điều 192 “c. Người khởi kiện rút đơn khởi kiện và được Toà án chấp nhận” làm căn cứ QĐ đình chỉ giải quyết vụ án như HĐXX đã tuyên.
Vấn đề chúng tôi đưa ra để trao đổi đó là HĐXX đình chỉ giải quyết vụ án tại phiên tòa xét xử sơ thẩm do nguyên đơn rút đơn yêu cầu khởi kiện thì ai phải nộp án phí sơ thẩm và mức án phí sơ thẩm phải nộp là bao nhiêu??? Bởi theo quy định BLTTDS năm 2004, được sửa đổi bổ sung năm 2011; Pháp lệnh về án phí, lệ phí tòa án số 10/2009/UBTVQH12 ngày 27 tháng 02 năm 2009 được hướng dẫn chi tiết tại Nghị quyết số 01/2012/NQ-HĐTP ngày 16 tháng 6 năm 2012 chưa có quy định chi tiết vấn đề này.
Tại đơn vị có một số quan điểm khác nhau về vấn đề này, cụ thể như:
Quan điểm 01: Các đương sự không phải nộp án phí sơ thẩm. Bởi, việc rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn là quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự (Điều 5 BLTTDS), không còn tồn tại tranh chấp giữa các đương sự. Do vậy dù Tòa án đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm nhưng để giải quyết nhanh chóng vụ án và đảm bảo nguyên tắc tự định đoạt của các đương sự. Theo quan điểm này thì cần kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật là HĐXX có thể áp dụng tương tự điểm c khoản 1 Điều 192, khoản 3 Điều 193 BLTTDS để trả lại tiền tạm ứng án phí cho các đương sự.
Quan điểm 02: Các đương sự phải nộp án phí sơ thẩm. Bởi, án phí là khoản thu mang tính chất bù đắp cho những chi phí hoạt động xét xử của Tòa án, nhằm tạo nguồn thu góp phần duy trì hoạt động của Tòa án. Do vậy, việc nguyên đơn rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện tại phiên tòa sơ thẩm thì vẫn phải chịu nộp án phí sơ thẩm. Việc nộp án phí của các đương sự để đảm bảo lợi ích của Nhà nước và duy trì hoạt động của Tòa án.
Trước các quan điểm trên tác giả bài viết đồng thuận với quan điểm thứ hai. Đồng thời, tác giả kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật về tính án phí đối với trường hợp nguyên đơn rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện tại phiên tòa sơ thẩm theo hướng đương sự phải chịu mức án phí tương tự như giai đoạn xét xử phúc thẩm quy định tại điểm b khoản 1 Điều 269 BLTTDS “Nguyên đơn rút đơn khởi kiện tại phiên tòa phúc thẩm” là đương sự phải chịu một nửa án phí theo quy định của pháp luật.
Trên đây là một số quan điểm về cách tính án phí đối với trường hợp nguyên đơn rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện tại phiên tòa xét xử sơ thẩm mà thực tế đang diễn ra tại địa phương. Rất mong các đồng nghiệp có ý kiến góp ý để việc áp dụng quy định pháp luật chính xác và không ảnh hưởng đến quyền lợi của các đương sự./.
VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN HUYỆN MÊ LINH