Nhận diện chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ, công chức hiện nay và giải pháp phòng, chống

        Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến việc giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, công chức. Người nhắc nhở, căn dặn: “Một dân tộc, một Đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”[1]. Hiện nay, bên cạnh những thuận lợi thì nước ta cũng đang phải đối mặt với những mặt trái của cơ chế thị trường, tiêu cực nảy sinh từ quá trình toàn cầu hoá, hội nhập quốc tế. Đây là cơ sở để chủ nghĩa cá nhân có nhiều điều kiện thuận lợi, phát triển trong đội ngũ cán bộ, công chức. Vì vậy, yêu cầu cấp thiết đặt ra là cần nhận diện cũng như đề xuất các giải pháp phòng, chống tình trạng trên để từng bước nâng cao chất lượng các hoạt động của hệ thống chính trị.

        1. Nhận diện chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ, công chức hiện nay

        Con người muốn phát triển toàn diện phải kết hợp hài hòa lợi ích giữa cá nhân - tập thể - xã hội. Tuy nhiên nếu quá đề cao lợi ích cá nhân thì tất yếu sẽ dẫn tới tình trạng ích kỷ, cực đoan. Từ đó, có thể hiểu chủ nghĩa cá nhân là lối sống tuyệt đối hóa lợi ích, tự do cá nhân hướng tới thỏa mãn những suy nghĩ, nhu cầu mang tính hiếu danh, hám lợi, vị kỷ mà không quan tâm đến người khác hay cộng đồng.

        Trong tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra những “căn bệnh” từ chủ nghĩa cá nhân. Đảng Cộng sản Việt Nam trong Nghị quyết trung ương 4 khóa XII nhận định 27 biểu hiện cụ thể về suy thoái về tư tưởng, chính trị; đạo đức, lối sống; “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Có thể thấy rằng những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta nhìn nhận một cách nghiêm túc. Đây không chỉ là những dự báo mà đã xảy ra trong thực tiễn hoạt động công vụ, với những biểu hiện cơ bản sau:

        Một là, bệnh lười biếng, chưa làm tròn trách nhiệm bản thân, chưa có ý thức tự giác rèn luyện, trau dồi kỹ năng chuyên môn; tâm lý chọn việc nhẹ nhàng, trốn tránh, đùn đẩy tránh nhiệm khi được phân nhiệm vụ khó.

        Hai là, chỉ quan tâm đến lợi ích của bản thân mình, chưa chịu cống hiến cho cơ quan, tổ chức. Họ quên mất rằng khi một tập thể phát triển thì lợi ích của các cá nhân trong tập thể đó mới có thể được đảm bảo một cách bền vững. Đây cũng là biểu hiện của căn bệnh kéo bè, kéo cánh, chỉ nhìn thấy lợi ích tầm thường trước mắt mà không trông rộng được những lợi ích, giá trị chiến lược, lâu dài.

        Ba là, xu nịnh, a dua cũng là một hiện tượng vẫn còn tồn tại, thể hiện ở việc dựa dẫm, thiếu quyết đoán trong công việc.

        Bốn là, bệnh hám danh, thích thành tích, làm việc đối phó vì thành tích, chưa thực sự vì lợi ích của tổ chức. Điều này dẫn đến hiện tượng khoe khoang, thể hiện thành tích trước mọi người, ngại tiếp thu, không thích nghe ý kiến trái chiều.

        Năm là, tình trạng cục bộ địa phương, bè phái, tệ quan liêu, tham nhũng, xa dân, tư lợi của công, chuyên quyền, độc đoán, hách dịch, lên mặt làm quan cách mạng,... vẫn diễn ra, đang nổi lên như một vấn nạn, gây bức xúc cho toàn xã hội. 

        Thực trạng diễn biến chủ nghĩa cá nhân trong đội ngũ cán bộ, công chức đã được Đảng ta nhận định: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn còn nghiêm trọng, tập trung vào số đảng viên có chức vụ trong bộ máy nhà nước”^[2]. Những biểu hiện này dù nhiều hay ít vẫn phải xử lý nghiêm minh, loại bỏ tận gốc.     

        2. Giải pháp đấu tranh phòng, chống chủ nghĩa cá nhân trong đội ngũ cán bộ, công chức hiện nay

        Có thể thấy rằng công cuộc đấu tranh phòng, chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ, công chức hiện nay là việc làm cần thiết, thường xuyên. Để thực hiện nhiệm vụ đó, các cá nhân và tổ chức cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp sau:

        Thứ nhất, tiếp tục bổ sung, hoàn thiện các quy định, pháp luật về cán bộ, công chức. Chống chủ nghĩa cá nhân hiện nay đòi hỏi phải siết chặt kỷ luật, kỷ cương để mỗi cán bộ, công chức sống và làm việc trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật. Vì vậy, trên cơ sở chủ trương, đường lối của Đảng, cần phải thường xuyên bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật về văn hóa công sở, chế độ làm việc, chế độ kiểm tra, thanh tra… cũng như đưa ra các chế tài đủ mạnh, đủ sức răn đe, ngăn chặn, trừng trị thích đáng, kịp thời, nghiêm minh, công khai những cán bộ, công chức có những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân dù ở bất cứ ở cương vị nào.

        Thứ hai, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật trong cơ quan, đơn vị. Cụ thể, cần chú trọng thực hiện nghiêm túc nguyên tắc cấp trên kiểm tra, giám sát cấp dưới, thủ trưởng, kiểm soát nhân viên, kiểm tra chéo, kiểm tra định kỳ và không định kỳ. Nội dung kiểm tra, giám sát tập trung vào việc chấp hành các nguyên tắc trong thực thi công vụ. Cách thức thi hành kỷ luật phải tự giác, nghiêm minh, tránh bao che, đơn giản, phiến diện hoặc trù dập, trả thù lẫn nhau; kiên quyết với những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, vi phạm các nội, quy, quy chế, quy định của tổ chức.  

        Thứ ba, mở rộng dân chủ tại cơ sở, đảm bảo công bằng, tiến bộ, tạo động lực cho cán bộ, công chức tích cực học tập, rèn luyện và cống hiến. Chủ nghĩa cá nhân sẽ dần dần mất đi cơ hội phát triển trong một môi trường dân chủ, công bằng và tiến bộ. Vì vậy, cần nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức trong việc xây dựng nội quy, quy chế của mỗi đơn vị. Việc tổ chức thực hiện cần được triển khai công khai đến mỗi đơn vị và từng cán bộ, công chức. Đồng thời, công tác kiểm tra, giám sát, khen thưởng, kỷ luật phải tiến hành một cách dân chủ, rõ ràng. Từ đó, sẽ phát huy được sức mạnh của từng cán bộ, công chức trong cuộc đấu tranh phòng, chống chủ nghĩa cá nhân.

        Thứ tư, đảm bảo chế độ chính sách cho cán bộ, công chức. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lưu ý khi đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, không phải “giày xéo lên lợi ích cá nhân, mỗi người đều có tính cách riêng, sở trường riêng, đời sống riêng, của bản thân và gia đình. Nếu những lợi ích cá nhân đó không trái với tập thể thì không phải là xấu”^[3]. Với nhận thức trên, các cơ quan, tổ chức cần chủ động quan tâm cải thiện các chính sách phúc lợi nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho mỗi cán bộ, công chức. Đồng thời, các tổ chức đoàn thể cần nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, đại diện cho tiếng nói và lợi ích các thành viên để phản ánh kịp thời trong quá trình xây dựng quy định, quy chế hoạt động của đơn vị. Khi đời sống vật chất, tinh thần được cải thiện sẽ góp phần cổ vũ, tạo điều kiện thuận lợi để cán bộ, công chức yên tâm gắn bó với tập thể, không ngừng tu dưỡng, rèn luyện nâng cao phẩm chất, đạo đức cách mạng, chống lại chủ nghĩa cá nhân.

        Thứ năm, đổi mới công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, công chức. Cụ thể, cấp ủy, lãnh đạo các cơ quan, tổ chức cần tiếp tục tổ chức tuyên truyền, quán triệt chủ trương đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong các cuộc họp nội bộ của đơn vị. Công tác tuyên truyền, giáo dục cho đội ngũ cán bộ, công chức đòi hỏi phải thường xuyên, liên tục, đồng bộ. Đây là cơ sở để phát huy vai trò, trách nhiệm của mọi tổ chức, đoàn thể, mọi lực lượng nhất là lực lượng chuyên trách trong công tác tuyên truyền cũng như đẩy mạnh việc tuyên dương, tôn vinh những tấm gương người tốt, việc tốt và nhân rộng những điển hình tiên tiến trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí.

        Thứ sáu, nêu cao tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, công chức, nhất là cán bộ chủ chốt, người đứng đầu. Cán bộ, công chức đang công tác tại cơ quan, tổ chức nói chung, các cấp lãnh đạo nói riêng phải nhận thức và xác định đấu tranh phòng, chống chủ nghĩa cá nhân là lương tâm và trách nhiệm của mình trước Đảng, Tổ quốc và nhân dân. Mỗi hạt nhân trong hệ thống chính trị cần thực hiện nói đi đôi với làm, tư tưởng gắn với động tác, tác phong, lý luận liên hệ với thực tiễn, chuẩn mực từ lời nói đến việc làm, cử chỉ, thái độ, hành vi ứng xử. Qua đó, sẽ giúp cán bộ chủ chốt, người đứng đầu lãnh đạo, quản lý hiệu quả, tổ chức, kiểm tra thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị mình phụ trách.

        Trong giai đoạn hiện nay, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân thể hiện quyết tâm chính trị và tư tưởng nhất quán của Đảng và Nhà nước ta. Đây là nội dung quan trọng nhằm xây dựng và phát triển các cơ quan, đơn vị góp phần tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức rèn luyện đạo đức cách mạng của mỗi cán bộ, công chức./.

Nguyễn Trung Thành - Phó Chánh VPTH;

Mai Thùy Linh - VPTH

 

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.672

(2) Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Hội nghị lần thứ 4, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII

(3) Hữu Thọ (2015), Ý nghĩa thực tiễn có tính thời sự sâu sắc của tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”, Về tác phẩm nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, Nxb. Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, tr.41