I. Kết quả đạt được
Trong năm 2025, tổng số tiền thất thoát, chiếm đoạt phải thu hồi trong các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ của VKSND hai cấp thành phố Hà Nội là: 2.655.021.562.902 đồng. Số tiền đã thu hồi từ các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ là: 1.861.942.997.048 đồng, đạt 70% số tài sản phải thu hồi về tiền. Ngoài ra, các cơ quan tiến hành tố tụng đã kê biên và tạm dừng giao dịch đối với 22,365 triệu USD, 900 miếng vàng, 253 kg vàng nguyên khối, 204 bất động sản, 37 xe ô tô (trong đó có nhiều siêu xe có giá trị lớn), 7 xe mô tô phân khối lớn, 36 túi xách phiên bản giới hạn, 59 đồng hồ phiên bản giới hạn, 2 điện thoại Vertu mạ vàng, đính kim cương, 03 chìa khóa ô tô đúc bằng vàng khối, đính kim cương, 84 trang sức các loại phiên bản giới hạn.
Để đạt được kết quả trên, Viện KSND thành phố đã nghiêm túc thực hiện Chỉ thị số 01/CT-VKSTC ngày 12/12/2024 của Viện trưởng VKSND tối cao về công tác của ngành Kiểm sát nhân dân năm 2025, Chương trình số 22-CTr/BCSĐ ngày 26/12/2024 về Chương trình công tác trọng tâm năm 2025, trong đó: Tiếp tục thực hiện nghiêm Chỉ thị số 04-CT/TW ngày 02/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết, thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án về hình sự, kinh tế, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; phối hợp chặt chẽ, tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng, nhất là các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương và Ban Chỉ đạo Thành ủy theo dõi chỉ đạo.
Viện KSND thành phố đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao nhận thức của người đứng đầu đơn vị cũng như các Kiểm sát viên đối với công tác thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế; tổ chức thực hiện có hiệu quả công tác thu hồi tài sản bằng nhiều hình thức, trong đó: kiểm sát chặt chẽ 100% các vụ việc, vụ án hình sự ngay từ khi tiếp nhận, khởi tố, đề ra yêu cầu xác minh, yêu cầu điều tra đối với 100% tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố và các vụ án hình sự. Các yêu cầu xác minh, yêu cầu điều tra đảm bảo chất lượng, cụ thể, bám sát nội dung vụ việc, vụ án đặc biệt xác minh làm rõ được nguồn tiền và dòng tiền do các đối tượng chiếm đoạt, trục lợi thông qua xác minh các tài khoản ngân hàng, xác minh đăng ký bất động sản,…từ đó làm cơ sở cho việc kê biên, phong tỏa nhằm đảm bảo việc thu hồi tài sản. Đồng thời, Viện KSND thành phố phối hợp cùng Cơ quan điều tra và các cơ quan, tổ chức tín dụng, cơ quan quản lý đất đai, tài sản,… yêu cầu cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin về tài khoản, bất động sản, động sản của các đối tượng vi phạm. Từ đó, kịp thời yêu cầu áp dụng các biện pháp ngăn chặn, biện pháp tạm giữ, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản ngay từ giai đoạn giải quyết nguồn tin và trong suốt quá trình điều tra, giải quyết vụ án nhằm ngăn chặn việc bỏ trốn, che giấu, tẩu tán, hợp thức hóa tài sản, gây khó khăn cho việc truy tìm, thu hồi tài sản.
Một số vụ án có tỷ lệ thu hồi tài sản cao như:
Vụ án Nguyễn Văn Hậu và đồng phạm về tội “Đưa hối lộ”, “Nhận hối lộ”, “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi” xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn và một số địa phương, đơn vị liên quan. Trong quá trình điều tra ban đầu, các bị can đã khắc phục một phần thiệt hại về tiền. Sau khi Viện KSND tối cao phân công Viện KSND thành phố Hà Nội (Phòng 3) THQCT và KSXX, các bị cáo đã nộp thêm 768 tỷ đồng, khắc phục được toàn bộ hậu quả của vụ án.
Hình ảnh tại phiên tòa xét xử vụ án Nguyễn Văn Hậu và đồng phạm
Vụ án Phó Đức Nam và đồng phạm phạm tội “Lừa dảo chiếm đoạt tài sản”, “Rửa tiền”, “Không tố giác tội phạm” do Phòng 2 – Viện KSND thành phố Hà Nội THQCT và KSĐT. Quá trình điều tra, Phòng 2 đã phối hợp với Công an thành phố Hà Nội áp dụng các biện pháp nhằm đảm bảo thu hồi số tài sản đặc biệt lớn, gồm: 316 tỷ đồng trong tài khoản, trái phiếu trị giá 09 tỷ đồng; sổ tiết kiệm trị giá hơn 200 tỷ đồng và 69 tỷ đồng tiền mặt. Ngoài ra, Cơ quan điều tra còn thu giữ nhiều tài sản có giá trị như: 2,3 triệu USD, 890 miếng vàng SJC, 253 kg vàng nguyên khối, 129 bất động sản, 32 siêu xe, 7 xe mô tô phân khối lớn, 36 túi xách phiên bản giới hạn, 59 đồng hồ phiên bản giới hạn, 2 điện thoại vertu mạ vàng đính kim cương, 03 chìa khóa ô tô đúc bằng vàng khối, đính kim cương và 84 trang sức các loại phiên bản giới hạn.
Vụ án Thân Văn Thoại cùng đồng phạm về tội “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản” do Phòng 3 – Viện KSND thành phố Hà Nội THQCT và KSĐT. Quá trình điều tra xác định: Tổng số tiền Thân Văn Thoại và các đồng phạm chiếm đoạt của 32 bị hại là 45.275.285.000 đồng. Phòng 3 đã phối hợp với Cơ quan điều tra áp dụng các biện pháp để đảm bảo thu hồi tài sản đối với số tiền 46.545.263.478 đồng, 199.600 USD và 63 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
II. Kinh nghiệm trong công tác áp dụng các biện pháp nhằm đảm bảo thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế
1. Bám sát chủ trương thực hành quyền công tố chủ động hơn với tinh thần 4S: “sớm hơn, sát hơn, sâu hơn, sắc hơn”;
Áp dụng “sớm”, kịp thời các biện pháp bảo đảm nhằm thu hồi tài sản để ngăn chặn việc tẩu tán, che giấu, hợp thức hóa tài sản. Hành động “sát”, tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan tổ chức tín dụng, cơ quan quản lý đất đai,…Điều tra “sâu” và quyết định “sắc” dựa trên kinh nghiệm và trình độ nghiệp vụ, đảm bảo tiến độ của quá trình tố tụng và kết quả điều tra, áp dụng các biện pháp thu hồi tài sản hiệu quả, đúng pháp luật. Khi cả bốn yếu tố này được triển khai đồng bộ thì tỷ lệ và thời gian thu hồi tài sản cải thiện rõ rệt.
2. Thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo của Lãnh đạo Viện KSND thành phố
Thu hồi tài sản không chỉ là yêu cầu pháp luật mà còn là nhiệm vụ chính trị, nhằm khắc phục hậu quả, trả lại tài sản cho Nhà nước, tổ chức, nhân dân. Để thực hiện tốt công tác này, Lãnh đạo Viện KSND thành phố Hà Nội luôn quán triệt tinh thần chỉ đạo của Đảng và Viện KSND tối cao, kịp thời chỉ đạo để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, giúp các Phòng nghiệp vụ và Viện KSND khu vực giải quyết đồng bộ, tránh tình trạng lúng túng, xử lý thiếu nhất quán khi áp dụng các biện pháp đảm bảo thu hồi tài sản.
3. Phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả với các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan có liên quan
Sự phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả giữa các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan, tổ chức khác (như tổ chức tín dụng, cơ quan quản lý đất đai, Phòng Cảnh sát giao thông các tỉnh, thành phố,…) cho phép kết nối dữ liệu, chia sẻ thông tin, giúp xác định nhanh nguồn gốc tài sản, tình trạng tài sản và đối tượng đang quản lý, sử dụng,…Từ đó, các Cơ quan tiến hành tố tụng kịp thời áp dụng biện pháp nhằm đảm bảo thu hồi tài sản, tăng tính “sớm hơn, sâu hơn, sát hơn, sắc hơn” trong khâu xác minh tài sản, tăng hiệu quả trong công cuộc phòng, chống tham nhũng.
4. Nâng cao nhận thức của người đứng đầu đơn vị Viện kiểm sát hai cấp thành phố về ý nghĩa của công tác thu hồi tài sản
Việc quán triệt, nhận thức đúng về vai trò, ý nghĩa của công tác thu hồi tài sản giúp lãnh đạo đơn vị chủ động đưa ra chỉ đạo sớm, sát, sâu, sắc đối với từng vụ án cụ thể, hạn chế tình trạng chậm trễ khiến tài sản bị tẩu tán; chủ động tham mưu, kiến nghị, phối hợp liên ngành, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn.
5. Công bố số liệu kết quả thu hồi tài sản hàng năm
Việc công bố số liệu giúp các cơ quan, tổ chức có thông tin đầy đủ về kết quả thực tế của công tác thu hồi tài sản, tránh tình trạng không được phản ánh rõ ràng, án tuyên nhiều nhưng tài sản thu hồi ít. Số liệu kết quả thu hồi tài sản hàng năm là căn cứ quan trọng để đánh giá hiệu quả của các chính sách pháp luật và hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng. Qua đó, kịp thời nhận diện những bất cập để kịp thời có biện pháp xử lý phù hợp.
Cao Phương Ngọc - Phòng 3