Qua công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, Viện KSND huyện Đan Phượng nhận thấy thời gian qua, trên địa bàn  xuất hiện tình trạng khai gian, trốn thuế, làm thất thu thuế thu nhập cá nhân, lệ phí trước bạ... nhằm hưởng lợi lớn số tiền thuế vẫn xảy ra với những hình thức khó phát hiện. Trong năm 2024, Cơ quan CSĐT và Viện KSND huyện Đan Phượng đã tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm có dấu hiệu tội Trốn thuế trong việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất xảy ra trên địa bàn huyện Đan Phượng, Thành phố Hà Nội. Theo đó, bên chuyển nhượng và bên nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất đã thống nhất giá trị giao dịch ghi trong nội dung hợp đồng không đúng với giá trị thực tế của tài sản giao dịch mà các bên đã thỏa thuận, thấp hơn đáng kể so với giá trị thực tế mà các bên chuyển nhượng cho nhau, dẫn đến việc xác định chưa đúng số tiền thuế, lệ phí trước bạ phải nộp thuế, cụ thể:

        Bên chuyển nhượng và bên nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản khác gắn liền với đất ký hợp đồng đặt cọc về việc mua bán thửa đất có địa chỉ tại KĐT T.Đ., xã Tân Lập, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội với giá bán thỏa thuận là 13.050.000.000 đồng (Mười ba tỷ, không trăm năm mươi triệu đồng chẵn). Trong hợp đồng đặt cọc mua bán thửa đất có chữ ký xác nhận của bên chuyển nhượng, bên nhận chuyển nhượng và thống nhất mức giá ghi trên hợp đồng công chứng chuyển nhượng quyền sử dụng đất thấp hơn giá trị giao dịch thực tế chỉ còn 5.500.000.000 đồng (Năm tỷ, năm trăm triệu đồng). Theo nội dung hợp đồng, bên nhận chuyển nhượng có nghĩa vụ nộp khoản lệ phí, thuế thu nhập cá nhân thay cho bên chuyển nhượng.

        Căn cứ giá trị ghi trên hợp đồng chuyển nhượng giá trị 5.500.000.000 đồng, qua quá trình thẩm định hồ sơ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, Chi cục thuế huyện Đan Phượng áp mức giá chuyển nhượng đối với thửa đất các bên giao dịch thấp hơn mức giá trong hợp đồng mà các bên thỏa thuận, nên lựa chọn mức giá các bên thỏa thuận để áp thuế thu nhập cá nhân, theo đó ra thông báo nộp lệ phí trước bạ số tiền 27.500.000 đồng, thuế thu nhập cá nhân là 110.000.000 đồng, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp là 902.003 đồng. Bên nhận chuyển nhượng đã đóng các khoản tiền trên tại Đội Thuế huyện Đan Phượng thuộc Chi cục Thuế khu vực 1 tại Hà Nội (trước đây là Chi cục Thuế huyện Đan Phượng).

        Xét thấy, việc các bên trong giao dịch xác lập hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cố ý thoả thuận giá chuyển nhượng trong hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn nhiều lần giá trị thực tế mà các bên đã giao dịch với mục đích giảm thuế thu nhập cá nhân, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, phí, lệ phí khác phải nộp là hành vi tiềm ẩn nhiều nguy cơ để các cá nhân, tổ chức lợi dụng nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ thuế cho các giao dịch liên quan đến chuyển nhượng bất động sản đối với Nhà nước.

        Hành vi khai không đúng giá trị chuyển nhượng thực tế dẫn đến giảm số tiền thuế phải nộp của các bên đã trực tiếp xâm phạm đến chế độ quản lý kinh tế, chính sách thuế của Nhà nước gây thất thu cho Ngân sách Nhà nước là vi phạm quy định Luật Quản lý Thuế năm 2019 và Nghị định số 125/2020/NĐ-CP ngày 19 tháng 10 năm 2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hoá đơn.

        Nguyên nhân của tình trạng trên là do: (1) Ý thức chấp hành pháp luật của một số cá nhân, tổ chức còn hạn chế, lợi dụng kẽ hở pháp luật về thuế để trốn tránh thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước. (2) Việc tuyên truyền, phổ biến chế độ, chính sách thuế và pháp luật về thuế chưa được quan tâm, một bộ phận nhỏ người dân chưa hiểu rõ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước, đặc biệt cố tình tìm cách trốn thuế. (3) Việc kiểm tra thuế của cơ quan quản lý Nhà nước chưa được thực hiện chặt chẽ.

        Để bảo đảm phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực thuế, Viện trưởng Viện KSND huyện Đan Phượng kiến nghị Đội trưởng Đội thuế huyện Đan Phượng thực hiện các nội dung sau đây để phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật:

        Quán triệt, thực hiện nghiêm Chỉ thị số 04/CT-UBND ngày 28/02/2023 của UBND Thành phố Hà Nội về việc triển khai thực hiện chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030. Tăng cường công tác quản lý thuế đối với cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, thực hiện các biện pháp phòng, chống hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm trong lĩnh vực thuế để đảm bảo việc chấp hành pháp luật thuế, tránh thất thu thuế cho Nhà nước trong các giao dịch chuyển nhượng bất động sản trên địa bàn.

        Tiến hành kiểm tra, rà soát kỹ việc kê khai, nộp thuế và xử lý đối với trường hợp người dân, tổ chức trong quá trình chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản khác gắn liền với đất có vi phạm pháp luật về thuế; tăng cường giải pháp ngăn ngừa hành vi khai sai giá trị tài sản, trốn thuế trong việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản khác gắn liền với đất trên địa bàn.

        Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra thuế một cách đồng bộ, toàn diện. Theo đó, đối tượng thanh tra, kiểm tra tập trung vào các cá nhân, tổ chức thường xuyên có hoạt động giao dịch, chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản khác gắn liền với đất.

        Tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các ngành, cơ quan có liên quan (Công an, Viện kiểm sát nhân dân...) theo Quy chế phối hợp số 01/QC-LNTP ngày 30/6/2023 giữa Viện kiểm sát- Công an- Tòa án- Thanh tra- Sở Xây dựng- Sở Tài nguyên & Môi trường- Cục Hải quan- Cục Thuế- Cục Quản lý thị trường- Chi cục Kiểm lâm Thành phố Hà Nội trong việc cung cấp, trao đổi thông tin tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố trên địa bàn Thành phố Hà Nội về việc cung cấp hồ sơ, thông tin nhanh chóng để phát hiện cá nhân, tổ chức có nghĩa vụ nộp thuế cố tình trốn thuế; kiểm tra, xác minh và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm về thuế nói chung, trong đó có hành vi trốn thuế làm thất thu ngân sách Nhà nước nói riêng.

        Có biện pháp tuyên truyền phù hợp, tích cực đến Nhân dân các chính sách về thuế, phí, lệ phí liên quan đến các khoản thu nộp ngân sách Nhà nước trong quá trình giao dịch chuyển nhượng bất động sản nhằm nâng cao nhận thức về trách nhiệm và nghĩa vụ nộp thuế trong Nhân dân.

        Sau khi ban hành kiến nghị, đến ngày 11/4/2025, Viện KSND huyện Đan Phượng nhận được văn bản trả tiếp thu kiến nghị của Đội thuế huyện Đan Phượng. Việc ban hành kiến nghị trên trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Viện KSND đã góp phần bảo đảm các quy định pháp luật về thuế, lệ phí trước bạ được chấp hành đầy đủ, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện.

        Qua thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện KSND ban hành kiến nghị, nhất là kiến nghị phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật đối với các cơ quan, tổ chức hữu quan trong phát hiện sơ hở thiếu sót, nguyên nhân, vi phạm trong công tác quản lý nhà nước xã hội nói chung có ý nghĩa bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh, thống nhất./.

Trần Trọng Hoàn – Viện KSND huyện Đan Phượng