1. Thực trạng công tác kiểm sát việc Tòa án ra quyết định ủy thác thi hành án hình sự của Viện KSND huyện Mỹ Đức

        Qua công tác kiểm sát thi hành án hình sự, Viện KSND huyện Mỹ Đức nhận thấy việc tiếp nhận, quản lý, theo dõi việc Tòa án ra quyết định ủy thác thi hành án hình sự còn nhiều tồn hại, hạn chế; công tác kiểm sát việc Tòa án ra quyết định ủy thác thi hành án hình sự ít được quan tâm, chú trọng.

        Các trường hợp ủy thác thường là khi xác định được người chấp hành án bị phạt tù đang tại ngoại hoặc bị xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo, cải tạo không giam giữ, không cư trú trên địa bàn của Tòa án ủy thác đi. Sự ủy thác này có nguy cơ dẫn đến một số trường hợp bản án chậm hoặc không được thi hành.

        Khi ủy thác đi, Tòa án gửi các thủ tục cần thiết để Tòa án nhận ủy thác thi hành, nhưng do chậm trễ hoặc thất lạc trong việc chuyển hồ sơ, tài liệu giữa các Tóa án nên Tòa án nhận ủy thác không nhận được hồ sơ ủy thác thi hành án hoặc khi nhận được hồ sơ ủy thác đến, cán bộ Tòa án nơi nhận ủy thác không quản lý, không trình Chánh án ra quyết định thi hành án được ủy thác. Điều này gây ra hậu quả bản án sẽ không được thi hành, để hết thời hiệu thi hành án.

        Nhận thức được sự quan trọng của công tác kiểm sát việc Tòa án ra quyết định ủy thác thi hành án, Lãnh đạo Viện KSND huyện Mỹ Đức đã chỉ đạo tăng cường kiểm sát chặt chẽ và tìm ra nguyên nhân cũng như đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng kiểm sát việc Tòa án ra quyết định ủy thác thi hành án hình sự.

        2. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế

        - Do số lượng các quyết định ủy thác thi hành án hình sự ngày càng tăng, số nơi nhận ủy thác nhiều, trong khi số lượng cán bộ làm công tác kiểm sát thi hành án hình sự tại có kinh nghiệm, kỹ năng còn nhiều hạn chế, ít ứng dụng những phần mềm, ứng dụng thông minh để theo dõi, quản lý việc tiếp nhận, kiểm sát, chuyển giao các quyết định ủy thác thi hành án hình sự.

        - Tùy vào tình hình công tác và cán bộ nên thường có sự thay đổi cán bộ, việc bàn giao giữa các giai đoạn công tác chỉ mang tính chất bàn giao sổ sách, hồ sơ, chưa chú trọng vào việc truyền đạt kỹ năng, kinh nghiệm kiểm sát, những điểm cần chú trọng, lưu ý khi mới bắt đầu tiếp cận công tác. Điều này dẫn đến nhiều trường hợp chưa phát hiện kịp thời vi phạm để xử lý, giải quyết trong việc kiểm sát việc Tòa án ra quyết định ủy thác thi hành án hình sự.

        - Việc quản lý quyết định ủy thác thi hành án của Tòa án, Thông báo về việc Tòa án ủy thác thi hành án hình sự và ghi nhận những trường hợp đã ra quyết định ủy thác thi hành án nhưng Tòa án được ủy thác chưa ra quyết định thi hành án còn mang tính thủ công, chưa ứng dụng công nghệ thông tin trong theo dõi, gây khó khăn trong những lần yêu cầu rà soát số liệu, báo cáo, thống kê, tra cứu và theo dõi những trường hợp chưa đi thi hành án.

        3. Giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc Tòa án ra quyết định ủy thác thi hành án hình sự

        Thứ nhất, về bố trí cán bộ thực hiện công tác kiểm sát việc thi hành án hình sự, cần có sự lựa chọn người có đủ trình độ, năng lực, kinh nghiệm công tác, có kỹ năng, nắm vững các quy định của pháp luật để thực hiện tốt các yêu cầu kiểm sát việc thi hành án hình sự nói chung và ủy thác ra quyết định thi hành án hình sự nói riêng.

        Thứ hai, cần ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý, theo dõi các quyết định ủy thác thi hành án. Có thể áp dụng phần mềm “trang tính” trên ứng dụng Drive của Google để ghi nhận các quyết định ủy thác thi hành án, Thông báo về việc tiếp nhận ủy thác thi hành án hình sự của các Viện KSND gửi tới; ngoài ra cần có một “sheet” trong trang tính ghi nhận các kỹ năng, kinh nghiệm, những điều quan trọng phải lưu ý khi thực hiện kiểm sát ủy thác thi hành án hình sự; một “sheet” theo dõi tích lũy vi phạm để kịp thời ban hành yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định pháp luật; một “sheet” ghi lại các Viện KSND gửi Thông báo và nhận Thông báo ủy thác thi hành án. Khi cần phải chuyển giao bộ phận, cán bộ trong bộ phận sẽ chuyển giao cả quyền truy cập phần mềm. Ứng dụng trang tính trên Drive của Google cho phép chia sẻ quyền “xem”, “chỉnh sửa” cho những người được chia sẻ. Kiểm tra viên, Kiểm sát viên và Lãnh đạo phụ trách có thể truy cập vào bất cứ lúc nào và bất cứ đâu nếu có thiết bị điện thoại thông minh hoặc máy tính có kết nối mạng internet.

        Thứ ba, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên thực hiện công tác kiểm sát việc thi hành án hình sự cần nắm được một số kỹ năng quan trọng trong công tác kiểm sát ủy thác thi hành án hình sự như sau:

        + Sau khi nhận được quyết định ủy thác thi hành án hình sự, Kiểm sát viên cần nghiên cứu, kiểm tra quyết định ủy thác thi hành án về thẩm quyền, thời hạn, căn cứ và nội dung của quyết định để kịp thời phát hiện sai phạm, yêu cầu Chánh án Tòa án sửa đổi, bổ sung quyết định:

        * Về thẩm quyền: Căn cứ khoản 1, Điều 364 Bộ luật tố tụng hình sự 2015, Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm có thẩm quyền ủy thác cho Chánh án Tòa án khác cùng cấp ra quyết định thi hành án.

        * Về thời hạn: Căn cứ khoản 2, Điều 364 Bộ luật tố tụng hình sự 2015, trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được quyết định ủy thác thi hành án của Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm thì Chánh án Tòa án được ủy thác phải ra quyết định thi hành án.

        * Về căn cứ: Tòa án đã xét xử sơ thẩm ủy thác ra quyết định thi hành án đối với những bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật hoặc bản án, quyết định của Tòa án được thi hành ngay theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. Căn cứ để xác định Tòa án nhận ủy thác là Tòa án nơi cư trú của người chấp hành án.

        * Về nội dung, hình thức: Quyết định ủy thác thi hành án hình sự phải có nội dung đúng với nội dung bản án và quyết định đã tuyên: thông tin người bị kết án, hình phạt chính, hình phạt bổ sung,… Hình thức quyết định theo mẫu do Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành.

        + Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quyết định ủy thác thi hành án, Kiểm sát viên được giao phụ trách phải ban hành thông báo bằng văn bản (gửi kèm thông báo là bản sao quyết định ủy thác thi hành án) cho Viện kiểm sát cùng cấp với Tòa án nhận ủy thác biết để kiểm sát.

        + Trong trường hợp nhận được Thông báo về việc ủy thác thi hành án hình sự của Viện KSND nơi Tòa án ủy thác, trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được thông báo, Kiểm sát viên được phân công phải thông báo lại bằng văn bản cho Viện kiểm sát cùng cấp với Tòa án đã ủy thác biết việc đã nhận được thông báo. Đồng thời, Kiểm sát viên cần phối hợp chặt chẽ với Tòa án nhân dân cùng cấp và theo dõi cho đến khi Tòa án ban hành quyết định thi hành án đối với trường hợp nhận ủy thác. Cần lưu ý kiểm sát chặt chẽ đối với những trường hợp người bị kết án phạt tù nhưng đang tại ngoại, phối hợp với Cơ quan thi hành án hình sự Công an huyện theo dõi những trường hợp này đến khi đi thi hành án phạt tù.

        + Định kỳ hàng tháng, Kiểm sát viên được phân công phải theo dõi, lập danh sách về số lượng quyết định ủy thác ra quyết định thi hành án hình sự đã tiếp nhận; chủ động phối hợp với Tòa án cùng cấp đối chiếu, rà soát kết quả ra quyết định thi hành án để xác định: Số bị án Tòa án đã ra quyết định thi hành án, số bị án còn lại chưa ra quyết định thi hành án để có biện pháp tác động phù hợp, trong đó chú ý đến những trường hợp người bị kết án phạt tù nhưng đang tại ngoại.

        + Trường hợp phát hiện những vi phạm trong công tác kiểm sát việc ủy thác thi hành án hình sự, cần tích lũy ngay vào trang theo dõi vi phạm để kịp thời báo cáo Lãnh đạo Viện ban hành yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định, kịp thời khắc phục, hạn chế sai phạm trong công tác này.

        Thứ tư, cần chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng tại chỗ đối với những cán bộ trẻ, mới chưa có kinh nghiệm trong công tác kiểm sát việc thi hành án hình sự. Các kỹ năng và kinh nghiệm cần được ghi chép lại trong phần mềm trang tính để các cán bộ khác có thể nghiên cứu khi được cấp quyền truy cập phần mềm.

        Việc áp dụng đồng bộ các giải pháp trên trong công tác kiểm sát việc Tòa án ra quyết định ủy thác thi hành án hình sự tại Viện KSND huyện Mỹ Đức có hiệu quả cao trong việc theo dõi, quản lý các trường hợp được ủy thác thi hành án; tránh bỏ sót dẫn đến hết thời hiệu thi hành án hình sự, đặc biệt là đối với trường hợp bị kết án phạt tù nhưng được tại ngoại; giảm thời gian mở sổ sách tính toán số liệu báo cáo thống kê; Kiểm sát viên, Kiểm tra viên có thể tiếp cận được ngay công việc nhờ trang tính tích lũy kinh nghiệm. Thêm vào đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm sát việc Tòa án ra quyết định ủy thác thi hành án hình sự còn góp phần nâng cao chất lượng kiến nghị đối với Tòa án, góp phần thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của Ngành KSND.

Minh Hồng - Viện KSND huyện Mỹ Đức