Tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 09/CT-VKSTC ngày 06/4/2016 của Viện KSND tối cao về tăng cường các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa; để thống nhất nhận thức, cách thức tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong tình hình mới, vừa qua, Viện KSND thành phố Hà Nội đã ban hành Hướng dẫn số 13/HD-VKS-P7 ngày 03/5/2024 về việc hướng dẫn lựa chọn, tổ chức phiên tòa hình sự rút kinh nghiệm đối với các đơn vị 2 cấp thuộc Viện KSND thành phố Hà Nội hướng dẫn có một số điểm cần chú ý như sau:

        1. Tiêu chí lựa chọn các vụ án để tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm

        Các vụ án được lựa chọn và đưa ra xét xử rút kinh nghiệm phải đảm bảo trình tự điều tra, truy tố, xét xử đúng thời hạn luật định; nên chọn những vụ án không bị trả hồ sơ để điều tra bổ sung nhiều lần, những vụ án không bị hủy để điều tra lại, xét xử lại và đạt được ít nhất một trong các tiêu chí sau:

         - Vụ án có tính chất không quá phức tạp, không quá đơn giản và không vi phạm tố tụng nghiêm trọng;

        - Vụ án có đa dạng người tham gia tố tụng, bị cáo phạm nhiều tội danh khác nhau hoặc có sự tham gia của người bào chữa;

        - Vụ án có bị cáo là người chưa thành niên hoặc hạn chế về thể chất, tinh thần;

        - Vụ án có liên quan đến yêu cầu bồi thường thiệt hại (vấn đề dân sự trong vụ án hình sự);

        - Vụ án có bị cáo kêu oan hoặc ngoan cố không nhận tội;

        - Vụ án về một số loại tội phạm mới như tội phạm công nghệ cao, tín dụng đen, rửa tiền…

        Các đơn vị lưu ý: không chọn những vụ án có liên quan đến Bí mật Nhà nước, bí mật công tác, bí mật kinh doanh, bí mật đời tư của người tham gia tố tụng trong vụ án và các vụ án xâm phạm nhân phẩm, danh dự của người khác.

        2. Công tác chuẩn bị phiên tòa rút kinh nghiệm

        2.1. Công tác chuẩn bị của đơn vị

        - Lãnh đạo đơn vị tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm lựa chọn và ra Quyết định xác định phiên tòa rút kinh nghiệm theo tiêu chí tại Mục 2 Phần II của Hướng dẫn này.

        - Đơn vị tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm thông báo thời gian xét xử phiên tòa rút kinh nghiệm đến Viện KSND Thành phố (Phòng 7) trước 05 ngày làm việc, kèm theo Giấy mời là Cáo trạng, dự thảo đề cương xét hỏi, dự thảo luận tội (không đề xuất mức án), dự thảo đề cương tranh tụng của Kiểm sát viên. Trưởng Phòng 7 phân công lãnh đạo phòng và Kiểm sát viên nghiên cứu các tài liệu do đơn vị chuyển đến. Nếu phòng nghiệp vụ thấy vụ án đáp ứng được các tiêu chí của phiên tòa rút kinh nghiệm thì đơn vị được tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm (được tính chỉ tiêu). Phòng 7 có thể thông báo hoặc không thông báo trước với các đơn vị tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm về việc tham dự để đánh giá đúng thực chất, chất lượng công tác xét xử.

        - Chuyển tài liệu cho những người tham dự phiên tòa rút kinh nghiệm: Cáo trạng, đề cương xét hỏi, dự thảo bản luận tội (không đề xuất mức án).

        - Kiểm tra công tác bảo vệ phiên tòa, đảm bảo về cơ sở vật chất, trang thiết bị cần thiết cho việc xét xử và kịp thời giải quyết các vấn đề mới phát sinh, đảm bảo cho phiên tòa tiến hành theo đúng kế hoạch và đạt hiệu quả như mục đích đề ra. Để tuyên truyền giáo dục pháp luật, phục vụ yêu cầu đấu tranh, phòng chống tội phạm, Thủ trưởng đơn vị có thể mời đại diện các cơ quan, tổ chức hữu quan, cơ quan thông tấn báo chí đến dự phiên tòa xét xử.

        - Trường hợp tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm trực tuyến trong phạm vi Viện KSND hai cấp Thành phố, trong phạm vi Cụm hoặc giữa Viện kiểm sát - Tòa án nhân dân - Trại tạm giam, các đơn vị phối hợp với Văn phòng Viện KSND thành phố Hà Nội, Văn phòng Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội, Tòa án nhân dân cùng cấp và Trại tạm giam trong công tác chuẩn bị cơ sở vật chất, đường truyền Internet, hỗ trợ kỹ thuật, xử lý dữ liệu và các điều kiện khác phục vụ cho công tác tổ chức phiên tòa.

        2.2. Công tác chuẩn bị của Kiểm sát viên THQCT, KSXX tại phiên tòa

        - Để phiên tòa rút kinh nghiệm đạt hiệu quả cao, trước khi phiên tòa diễn ra, Kiểm sát viên được phân công thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử vụ án phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, nắm chắc các chứng cứ buộc tội, gỡ tội và các nội dung khác liên quan đến vụ án; lập kế hoạch xét hỏi; lập dự kiến diễn biến phát sinh tại phiên tòa; chủ động xét hỏi, tranh luận làm rõ các tình tiết của vụ án, các vấn đề mới phát sinh (nếu có), các nội dung liên quan, làm rõ hành vi phạm tội của bị cáo nhằm bảo vệ nội dung cáo trạng.

        - Kiểm sát viên cần theo dõi kỹ diễn biến phiên tòa, đưa ra những chứng cứ tài liệu và lập luận sắc bén để đối đáp đến cùng với ý kiến của bị cáo, người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác tại phiên tòa (lưu ý không hỏi, không tranh luận trùng lặp, mỗi vấn đề chỉ đối đáp 01 lần).

        - Khuyến khích Kiểm sát viên thực hiện số hóa hồ sơ, sử dụng các phần mềm trình chiếu để công bố tài liệu, chứng cứ; sử dụng hình ảnh, âm thanh được ghi âm, ghi hình trong quá trình hỏi cung bị can (thực hiện theo quy định), sử dụng sơ đồ tư duy trong báo cáo án, trong tranh tụng tại phiên tòa… nhằm hỗ trợ, rút ngắn quá trình xét hỏi, tranh tụng tại phiên tòa, minh bạch trong xét xử.

        3. Công tác tổ chức rút kinh nghiệm sau phiên tòa

        3.1. Về thời gian tổ chức họp rút kinh nghiệm

        Ngay sau khi kết thúc phiên tòa, Lãnh đạo đơn vị phải tổ chức họp rút kinh nghiệm. Việc tổ chức họp rút kinh nghiệm phải được thực hiện nghiêm túc nhằm:

        - Đánh giá các mặt ưu điểm, tồn tại hạn chế của Kiểm sát viên tham gia phiên tòa.

        - Rút ra các bài học kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng công tác THQCT, KSĐT, KSXX nói chung và công tác tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa nói riêng.

        - Kiến nghị các vấn đề về hoàn thiện pháp luật, hướng dẫn giải đáp các vướng mắc trong công tác xét xử, kiến nghị hoặc rút kinh nghiệm đối với Tòa án cùng cấp...

        3.2. Thành phần tham dự họp rút kinh nghiệm

        - Thành phần tham dự phiên họp rút kinh nghiệm gồm những người tham dự phiên tòa rút kinh nghiệm.

        - Chủ trì phiên họp rút kinh nghiệm có thể mở rộng thành phần tham dự phiên họp rút kinh nghiệm nếu thấy cần thiết.

        - Những người tham dự họp rút kinh nghiệm đều phải chuẩn bị ý kiến phát biểu tại cuộc họp.

        3.3. Chủ trì phiên họp rút kinh nghiệm

        Phiên họp rút kinh nghiệm phải do đại diện Lãnh đạo đơn vị nơi tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm chủ trì. Khi có Phòng 7 Viện KSND thành phố Hà Nội tham dự, Lãnh đạo Phòng 7 sẽ cùng chủ trì phiên họp rút kinh nghiệm.

        3.4. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm

        - Rút kinh nghiệm về công tác chuẩn bị trước phiên tòa như việc lựa chọn phiên tòa rút kinh nghiệm, nghiên cứu hồ sơ, báo cáo đề xuất với Lãnh đạo, cáo trạng, đề cương xét hỏi, dự thảo bản luận tội; công tác phối hợp với Tòa án (chuẩn bị phòng xử, các trang thiết bị phục vụ...) và phối hợp với phòng nghiệp vụ.

        - Rút kinh nghiệm về áp dụng pháp luật (cả luật nội dung và luật tố tụng) trong việc lập hồ sơ và THQCT, KSXX vụ án hình sự.

        - Rút kinh nghiệm những vấn đề tại phiên tòa như kỹ năng đặt câu hỏi của Kiểm sát viên; tính thuyết phục trong hoạt động đối đáp tranh tụng của Kiểm sát viên, tác dụng của công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật, phòng ngừa; kỹ năng xử lý các tình huống pháp lý phát sinh tại phiên tòa (nếu có)…

        - Rút kinh nghiệm về tác phong, trang phục của Kiểm sát viên tại phiên tòa…

        - Rút ra những bài học kinh nghiệm sau phiên tòa và đưa ra những kiến nghị, đề xuất trong việc giải quyết vụ án, kiến nghị sửa đổi, bổ sung pháp luật áp dụng cho phù hợp thực tiễn và việc phối hợp tổ chức các phiên tòa đạt chất lượng, hiệu quả.

        Trên đây là một số điểm cần lưu ý khi lựa chọn, tổ chức phiên tòa hình sự rút kinh nghiệm theo Hướng dẫn 13/HD-VKS ngày 03/5/2024 của Viện KSND thành phố Hà Nội. Các đơn vị quan tâm nghiên cứu nội dung hướng dẫn và quá trình thực hiện có khó khăn, vướng mắc hoặc đóng góp xin gửi về phòng 7 Viện KSND thành phố Hà nội để Phòng 7 tổng hợp, từng bước hoàn thiện hướng dẫn, góp phần nâng cao chất lượng tranh tụng của KSV tại các phiên tòa hình sự, đảm bảo yêu cầu cải cách tư pháp trong tình hình mới.

                                                                             Vũ Thị Thu Hà - Phòng 7