Trong 05 tháng đầu năm 2024, Phòng 2 - Viện KSND thành phố Hà Nội đã tham mưu để Lãnh đạo Viện KSND thành phố Hà Nội ban hành kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm đối với 02 vụ/02 bị cáo. Kết quả, Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã xét xử phúc thẩm, chấp nhận quan điểm kháng nghị của Viện kiểm sát đối với 02 vụ/02 bị cáo. Thông qua kết quả xét xử phúc thẩm, Phòng 2 - Viện KSND thành phố Hà Nội chia sẻ kinh nghiệm công tác kháng nghị phúc thẩm đối với các vụ án/bị cáo được cấp phúc thẩm chấp nhận để các đơn vị cùng tham khảo. Cụ thể như sau:

        Vụ thứ nhất: Vụ Trần Văn H phạm tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi theo quy định tại Điều 142 Bộ luật Hình sự

        Theo cáo trạng, vụ án có nội dung như sau: Do có ham muốn quan hệ tình dục nên trong thời gian từ ngày 27/01/2022 đến ngày 07/3/2022, Trần Văn H đã 08 - 09 lần thực hiện hành vi hiếp dâm cháu L (là con gái ruột của H) tại phòng ngủ, phòng vệ sinh của nhà mình và đe dọa cháu L không được nói việc này với ai.

        Tại phiên tòa xét xử sơ thẩm, căn cứ tính chất, mức độ phạm tội và hậu quả do hành vi phạm tội của bị cáo Trần Văn H đã gây ra, đại diện Viện KSND thành phố Hà Nội đã đề nghị Hội đồng xét xử sơ thẩm Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội áp dụng khoản 2, Điều 142; điểm s, khoản 1, khoản 2, Điều 51; Điều 38 Bộ luật Hình sự xử phạt bị cáo Trần Văn H từ 14 - 16 năm tù về tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Hội đồng xét xử sơ thẩm Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã áp dụng khoản 2, Điều 142; điểm s, khoản 1, khoản 2, Điều 51; Điều 38 và Điều 54 Bộ luật Hình sự, xử phạt bị cáo Trần Văn H mức hình phạt 10 năm tù về tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi.

        Nhận thấy, hành vi của bị cáo Trần Văn H là đặc biệt nghiêm trọng và rất nguy hiểm cho xã hội; trực tiếp xâm hại đến quyền bất khả xâm phạm về tình dục, tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự và sự phát triển bình thường về mặt tâm sinh lý của trẻ em. Bị cáo phạm tội nhiều lần và đối với chính con ruột của mình, chỉ có 01 tình tiết giảm nhẹ tại điểm s, khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự (thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải) và được bị hại, đại diện hợp pháp của bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo. Bản án Hình sự sơ thẩm số 576/2023/HSST ngày 07/12/2023 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã áp dụng Điều 54 Bộ luật Hình sự để xử phạt bị cáo Trần Văn H 10 năm tù về tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi, dưới mức thấp nhất của khung hình phạt khi chỉ có 01 tình tiết giảm nhẹ hình phạt được quy định tại khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự, là có sự sai lầm trong việc áp dụng pháp luật; mức hình phạt không nghiêm, không tương xứng tính chất, mức độ hành vi phạm tội của bị cáo, không đảm bảo tính răn đe, giáo dục và phòng ngừa chung cho xã hội. Do đó ngày 20/12/2023, Viện KSND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định kháng nghị phúc thẩm theo hướng đề nghi cấp phúc thẩm xử tăng hình phạt tù đối với bị cáo Trần Văn H về tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi và không áp dụng Điều 54 Bộ luật Hình sự đối với bị cáo H.

        Tại phiên tòa xét xử phúc thẩm, Hội đồng xét xử phúc thẩm khẳng định hành vi của bị cáo Trần Văn H là rất nguy hiểm đối với xã hội vì đã xâm phạm đến sự phát triển bình thường của trẻ em. Ngoài ra, hành vi của bị cáo còn vi phạm đạo đức, lối sống, gây mất trật tự trị an tại địa phương, gây tâm lý hoang mang trong nhân dân, đáng lên án và cần phải xử phạt nghiêm khắc tương xứng với hành vi của bị cáo. Việc Tòa án cấp sơ thẩm chỉ xử phạt bị cáo H 10 năm tù là quá nhẹ, không tương xứng với tích chất, mức độ phạm tội và hậu quả do bị cáo gây ra, không đảm bảo tính răn đe, giáo dục đối với bị cáo và phòng ngừa chung đối với loại tội phạm này trong giai đoạn hiện nay. Từ nhận định trên, Hội đồng xét xử cấp phúc thẩm quyết định chấp nhận kháng nghị theo hướng tăng hình phạt tù của Viện KSND thành phố Hà Nội; đã quyết định sửa một phần Bản án sơ thẩm, xử phạt bị cáo Trần Văn H 13 năm tù về tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi.

        Vụ thứ hai: Vụ án Nguyễn Văn Kh phạm tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự

        Theo cáo trạng, vụ án có nội dung như sau: Nguyễn Văn Kh là đối tượng không có nghề nghiệp. Để có tiền ăn tiêu, Khánh dùng thủ đoạn gian dối thông qua việc nói với một số người quen là mình có mối mua thanh lý dây đồng, dây nhôm của Công ty Điện lực H hoặc Kho Sơn Đồng ở huyện Hoài Đức... với giá rẻ rồi đem bán ra ngoài sẽ được hưởng lợi nhuận cao, nếu góp vốn cho Nguyễn Văn Kh thì sẽ chia lợi nhuận 10%/01 tháng/tổng số tiền góp vốn. Từ dụ dỗ của Kh, anh Bùi Duy Đ đã tin tưởng, đồng ý sẽ đưa cho Kh 3.000.000.000 đồng để góp vốn đầu tư. Ngày 13/5/2021, anh Đ giao cho Nguyễn Văn Kh 100.000.000 đồng và ngày 13/5/2021, anh Đ tiếp tục giao cho Nguyễn Văn Kh 500.000.000 đồng thì Nguyễn Văn Kh bị phát hiện, bắt quả tang. Như vậy, Nguyễn Văn Kh mới nhận của anh Đ tổng số tiền là 600.000.000 đồng.

        Bản Cáo trạng số 484/CT-VKSHN-P2 ngày 18/11/2022 của Viện KSND thành phố Hà Nội đã truy tố bị can Nguyễn Văn Kh về tội Lừa dảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại điểm a, khoản 4, Điều 174 Bộ luật Hình sự (quy kết Nguyễn Văn Kh chiếm đoạt của anh Đ số tiền 600.000.000 đồng).

        Tại phiên tòa Hình sự sơ thẩm, Viện KSND thành phố Hà Nội đã đề nghị Hội đồng xét xử sơ thẩm Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội áp dụng điểm a, khoản 4, Điều 174; điểm s, khoản 1, khoản 2 Điều 51; Điều 38 Bộ luật Hình sự để xử phạt bị cáo Nguyễn Văn Kh về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (xác định số tiền bị cáo Nguyễn Văn Kh chiếm đoạt của bị hại Bùi Duy Đ là 600.000.000 đồng). Hội đồng xét xử sơ thẩm xác định bị cáo chiếm đoạt của bị hại số tiền 3.000.000.000 đồng, nên đã áp dụng điểm a, khoản 4, Điều 174; điểm s, khoản 1, khoản 2 Điều 51; Điều 38 Bộ luật Hình sự xử phạt bị cáo Nguyễn Văn Kh mức hình phạt 14 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

        Viện KSND thành phố Hà Nội nhận thấy: Hành vi phạm tội của bị cáo Nguyễn Văn Kh là nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm đến tài sản của công dân. Mặc dù anh Bùi Duy Đ đồng ý sẽ đưa cho Nguyễn Văn Kh 3.000.000.000 đồng nhưng trên thực tế, Kh mới chỉ nhận của anh Bùi Duy Đ 600.000.000 đồng. Do tội phạm Lừa đảo chiếm đoạt tài sản là loại tội phạm cấu thành vật chất nên hậu quả thiệt hại chỉ được xác định trên số tiền bị hại bị chiếm đoạt. Việc xác định không đúng số tiền chiếm đoạt nêu trên của Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã dẫn đến quyết định hình phạt không phù hợp với tích chất, mức độ phạm tội của bị cáo Kh. Do đó ngày 11/12/2023, Viện KSND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định kháng nghị phúc thẩm theo hướng giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo Nguyễn Văn Kh về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và xác định bị cáo Nguyễn Văn Kh chiếm đoạt số tiền 600.000.000 đồng (không phải chiếm đoạt số tiền 3.000.000.000 đồng như Bản án sơ thẩm nhận định).

        Tại phiên tòa xét xử phúc thẩm, Hội đồng xét xử phúc thẩm khẳng định Bản án Hình sự sơ thẩm xét xử bị cáo Nguyễn Văn Kh về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại điểm a, khoản 4, điều 174 bộ luật Hình sự là đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Tuy nhiên, Bản án sơ thẩm nhận định, đánh giá bị cáo Kh chiếm đoạt 3.000.000.000 đồng của anh Đ (bao gồm cả số tiền 2.400.000.000 đồng chưa chiếm đoạt được) là không có căn cứ. Mặc dù anh Đ đồng ý sẽ đưa cho Kh số tiền 3.000.000.000 đồng nhưng trên thực tế, Kh mới nhận của anh Đ 600.000.000 đồng. Theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự, hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản được mô tả tại khoản 1 là hành vi phạm tội có cấu thành vật chất. Do đó, số tiền 2.400.000.000 đồng mà Kh hướng tới nhằm chiếm đoạt (thực tế anh Đ chưa giao và Kh chưa chiếm đoạt được) không được xác định là số tiền Kh phải chịu trách nhiệm hình sự. Từ nhận định trên, Hội đồng xét xử phúc phúc thẩm chấp nhận quyết định kháng nghị của Viện KSND thành phố Hà Nội, quyết định sửa một phần Bản án sơ thẩm, quy kết bị cáo Nguyễn Văn Kh chiếm đoạt của bị hại Bùi Duy Đ số tiền 600.000.000 đồng và xử phạt bị cáo Kh 12 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

        Trên đây là các vụ án được Hội đồng xét xử phúc thẩm - Tòa án nhân dân tối cao tại Hà Nội chấp nhận kháng nghị phúc thẩm của Viện KSND thành phố Hà Nội. Phòng 2 chia sẻ để các Viện kiểm sát trên địa bàn thành phố cùng tham khảo, nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự về trật tự xã hội trên địa bàn Thủ đô.

                                      Phòng 2 - Viện KSND thành phố Hà Nội