Quyền con người và pháp luật là hai yếu tố không thể tách rời mà có tác động qua lại lẫn nhau một cách biện chứng. Mặc dù quyền con người có tính "bẩm sinh" nhưng nó không thể chính thức tồn tại nếu không có pháp luật. Trước hết, vai trò quan trọng của pháp luật đối với quyền con người là nó ghi nhận (xác lập), củng cố, hoàn thiện quyền con người. Pháp luật ghi nhận các quyền của con người được xã hội thừa nhận. Thông qua pháp luật, quyền con người được lên tiếng bảo vệ. Để bảo đảm quyền con người, pháp luật đưa ra những điều cấm và những hành vi bắt buộc phải làm nhằm ngăn ngừa và chống lại các hành vi vi phạm quyền con người. Quyền con người được pháp luật xác lập là thiêng liêng, không thể xâm hại một cách tuỳ tiện và được bảo vệ bằng các biện pháp giáo dục, thuyết phục và cưỡng chế của xã hội, Nhà nước. Quyền con người được pháp luật xác lập mang tính tối cao, ổn định không dễ dàng thay đổi. Điều 50 Hiến pháp 1992 khẳng định: quyền con người được quy định trong Hiến pháp và luật - là những văn bản có giá trị pháp lý cao nhất, nó buộc mọi người phải tôn trọng,

        Tố tụng hình sự có nhiệm vụ bảo đảm phát hiện chính xác và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội; góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dần, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Để có thể phát hiện ra tội phạm, ngăn chặn các hành vi phạm tội, tiến hành các hoạt động tố tụng thì việc áp dụng biện pháp cưỡng chế trong tố tụng hình sự là cần thiết, khách quan, mang tính phổ biến và hậu quả của nó là hạn chế một cách trực tiếp đến các quyền cơ bản của công dân do Hiến pháp quy định.

        Quyền con người trong tố tụng hình sự là tập hợp các quyền thuộc nhóm quyền dân sự, chính trị nhằm mục đích khẳng định danh dự, nhân phẩm của con người trong mọi hoàn cảnh, bảo vệ các cá nhân khỏi sự tùy tiện và sự lạm quyền của các cơ quan và nhân viên nhà nước trong các hoạt động tố tụng hình sự.

        Quyền con người trong tố tụng hình sự được quy định trong Hiến pháp, các luật vể tổ chức và hoạt động tư pháp, chủ yếu là trong pháp luật tố tụng hình sự bởi pháp luật tố tụng hình sự chi phối hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng trong việc bảo đảm các quyền con người, quyền công dân. Trong tố tụng hình sự, hoạt động tố tụng dễ xâm phạm đến quyền con người. Vì vậy hoạt động tố tụng hình sự trong mọi quốc gia phải rất thận trọng và chú trọng việc bảo vệ quyền con người, cụ thể là hạn chế và ngăn chặn sự tùy tiện, lạm quyền từ phía những cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của những người yếu thế, giảm thiểu các nguy cơ xâm phạm một cách bất hợp pháp quyền của họ.

        Quyền con người trong tố Tụng hình sự bao gồm: Quyền được xét xử công bẳng bởi một thủ tục tố tụng hình sự; Quyền bất khả xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm và quyền tự do cá nhân khác. Mọi trường hợp áp dụng các biện pháp cưỡng chế trách nhiệm hình sự phải trên cơ sở luật định; Quyền được suy đoán vô tội; Quyền được bào chữa và biện hộ, quyền không bị xét xử quá mức chậm trễ; Người chưa thành niên, Người bị hạn chế về năng lực nhận thức hoặc điều khiển hành vi phải được áp dụng thủ tục tố tụng hình sự đặc biệt; Quyền kháng cáo bản án để xét xử phúc thẩm, quyền được nhanh chóng minh oan, quyền không bị kết tội hai lần về cùng một hành vi…; Các quyền con người trong thi hành án hình sự và sau xét xử…

        Các biện pháp bảo đảm về mặt pháp lý quyền chủ thể tham gia tố tụng bao gồm việc quy định các nguyên tắc cơ bản của tố tụng hình sự, các quy định về thủ tục, trình tự tố tụng, trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng và những người tiến hành tố tụng hình sự. Pháp luật tố tụng hình sự cũng quy định cho công dân với các tư cách tố tụng khác nhau có thể tự bảo vệ quyển và lợi ích của mình. Chính vì vậy, Pháp luật tố tụng hình sự là một trong những phương tiện nội luật hóa các công ước quốc tế về quyền con người, quyền công dân và cũng thể hiện cam kết của quốc gia về quyền con người./.

Trích nguồn: https://kiemsat.vn