Thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành Kiểm sát nhân dân theo quy định của pháp luật; Thông qua chức năng công tố và Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong kiểm sát giải quyết các vụ, việc tai nạn giao thông trên địa bàn, Viện KSND khu vực 9 - Hà Nội nhận thấy: Trong thời gian vừa qua, Công an các xã/phường trên địa bàn đã tăng cường triển khai nhiều biện pháp đấu tranh, phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội để bảo đảm an ninh trật tự. Tuy nhiên, gần đây xuất hiện việc một số đơn vị (cá nhân, doanh nghiệp…) sử dụng xe ba bánh, xe tự chế không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật tham gia giao thông đường bộ dẫn đến để xảy ra tai nạn giao thông gây hậu quả nghiêm trọng, điển hình như vụ án:
Khoảng 10 giờ 50 phút ngày 18/12/2024, tại đường đê xã T, huyện P, Hà Nội (cũ) xảy ra vụ tai nạn giao thông của xe ba bánh, loại xe tự chế (chở đựng rác) do Khuất.T.B, sinh năm 1979, trú tại Thôn 2, xã Đ, Hà Nội, điều khiển, ngồi bên cạnh là chị Lê.T.K, sinh năm 1980, trú tại Thôn K, xã C, Hà Nội. Khi B điều khiển xe lên dốc, vào khúc cua đã phanh gấp, mất lái làm xe tự lật đổ xuống triền đê, thùng xe đổ vào người chị Lê.T.K dẫn đến chị K tử vong. Khi điều khiển xe tham gia giao thông Khuất.T.B và chị Lê.T.K đều đang thực hiện nhiệm vụ thu gom rác thải (cùng là nhân viên của Công ty Cổ phần Môi trường và Công trình đô thị T).
Khuất.T.B sau đó đã bị xét xử về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” theo quy định tại khoản 1 Điều 260 Bộ luật hình sự.
Qua đánh giá thấy: Hiện việc sử dụng xe ba bánh, xe bốn bánh, xe tự chế rất phổ biến trong các làng nghề, khu dân cư đông đúc mà xe ô tô, xe tải khó có thể đi vào, vì loại xe này nhỏ gọn, giá thành rẻ, dễ mua, dễ sử dụng, tuy nhiên việc sử dụng xe ba bánh, xe tự chế không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật tham gia giao thông dẫn đến những tai nạn thương tâm, gây ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người tham gia giao thông,… tiềm ẩn nhiều hệ lụy khó lường.
Chính vì vậy, để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn, hạn chế mức thấp nhất việc xảy ra các vụ tai nạn giao thông do xe ba bánh, xe bốn bánh tự chế gây ra, thì trách nhiệm đó không thuộc về riêng một cá nhân hay tổ chức nào mà cần sự chung tay của toàn xã hội. Để công tác phòng ngừa vi phạm, tội phạm do việc sử dụng xe ba bánh tự chế gây ra, Viện KSND khu vực 9 - Hà Nội, đã ban hành kiến nghị Ủy ban nhân dân và Công an các xã/phường thuộc địa bàn thực hiện chức năng kiểm sát của viện kiểm sát khu vực 9 - Hà Nội các nội dung sau:
Thứ nhất, rà soát, kiểm soát phương tiện, ngăn chặn triệt để nguồn nguy cơ như: Lập danh sách toàn bộ phương tiện xe ba bánh, xe bốn bánh, xe tự chế, xe thô sơ ba-bốn bánh, xe kéo, xe kéo theo hàng hóa… đang hoạt động trên địa bàn; xác minh chủ phương tiện, nguồn gốc, mục đích sử dụng, đối tượng sử dụng (thương binh, người thuê, người mượn...), để có cơ sở quản lý rõ ràng.
Thứ hai, kểm tra, đánh giá kỹ thuật đối với các phương tiện này: phanh, khung gầm, hệ thống chiếu sáng, đèn, phanh, dung tích động cơ, khung sườn, khả năng bám đường... Nếu không đủ tiêu chuẩn an toàn thì kiên quyết cấm lưu hành, tịch thu hoặc yêu cầu tiêu hủy hoặc cải tạo để đảm bảo an toàn. Việc này cần được xử lý theo đúng quy định hiện hành;
Thứ ba, xử lý nghiêm các cơ sở sản xuất, lắp ráp, buôn bán xe tự chế không đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, kịp thời phát hiện, ngăn chặn nguồn cung các phương tiện nguy hiểm, góp phần loại trừ nguy cơ từ gốc rễ.
Thứ tư, tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm như: thiết lập kế hoạch tuần tra, kiểm soát định kỳ và đột xuất tại các khu vực dễ xảy ra lưu thông xe tự chế: làng nghề, khu dân cư đông, đường nông thôn, đường nội đồng, đặc biệt nơi có nhu cầu vận chuyển hàng hóa, rác thải, phế liệu, vật liệu xây dựng. Khi phát hiện các hành vi vi phạm: chở hàng cồng kềnh, quá tải, không giấy phép đăng ký, không bảo đảm an toàn kỹ thuật, xe tự chế không đủ điều kiện thì lập biên bản, tạm giữ, tịch thu phương tiện; nếu có vi phạm nghiêm trọng dẫn đến tai nạn hoặc tiềm ẩn nguy cơ cao thì phải xử lý nghiêm minh theo pháp luật. Phối hợp chặt với các lực lượng chức năng (CSGT, công an xã, chính quyền địa phương, thanh tra giao thông...) để đảm bảo việc xử lý vi phạm diễn ra đồng bộ, không có “vùng cấm”, không có nương nhẹ.
Thứ năm, hỗ trợ, chuyển đổi phương tiện, tìm giải pháp thay thế phù hợp như: Đối với các đối tượng sử dụng xe tự chế do hoàn cảnh khó khăn, thu nhập thấp, hoặc nhu cầu vận chuyển trong các làng nghề, cần có chính sách hỗ trợ: vận động, khuyến khích lựa chọn, sử dụng các phương tiện hợp pháp, an toàn hơn (xe ba bánh đăng ký chính quy, xe thương binh được phép – nếu đúng quy định, hoặc các xe tải nhỏ, xe chuyên dùng đã kiểm định). Xem xét phối hợp với các doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị thu gom rác, vật liệu xây dựng… để đầu tư phương tiện vận chuyển đạt chuẩn, đảm bảo kỹ thuật — giảm áp lực sử dụng xe tự chế, đồng thời giảm việc sử dụng lao động thuê xe không an toàn.
Thứ sáu, tăng cường tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật, phòng ngừa từ cộng đồng như: Triển khai chương trình tuyên truyền rộng khắp: thông qua hệ thống truyền thanh xã/phường, các cuộc họp tổ dân phố, đoàn thể, hội phụ nữ, thanh niên, người lao động, các doanh nghiệp sử dụng xe ba bánh/xe tải nhỏ... để phổ biến quy định pháp luật về an toàn giao thông, tiêu chuẩn kỹ thuật của phương tiện, hậu quả tai nạn, trách nhiệm hình sự, dân sự khi vi phạm. Vận động cán bộ, nhân dân tham gia giám sát, tố giác các trường hợp sản xuất, buôn bán, lưu hành xe tự chế, vận chuyển hàng hóa bằng xe không đảm bảo an toàn; khen thưởng người dân, tổ dân phố có đóng góp tích cực trong việc phát hiện, cảnh báo. Phối hợp với các cơ quan truyền thông, báo chí địa phương, mạng xã hội để lan tỏa thông điệp an toàn giao thông, nâng cao nhận thức toàn xã hội, không chỉ là biện pháp hành chính, mà là văn hoá chấp hành pháp luật.
Thứ bảy, xây dựng cơ chế phối hợp, quản lý liên ngành như: Thành lập Tổ công tác liên ngành tại mỗi xã/phường gồm: Công an xã, Đội CSGT cấp huyện, đại diện UBND xã, Ban ATGT, tổ dân phố nhằm thường xuyên trao đổi thông tin, lập kế hoạch thanh kiểm tra, xử lý, giám sát việc thực hiện các biện pháp. Định kỳ hàng quý (hoặc 6 tháng) tổ chức họp đánh giá hiệu quả, báo cáo số lượng phương tiện kiểm tra, xử lý, bị tịch thu, tiêu hủy; báo cáo tai nạn, vi phạm; từ đó rút kinh nghiệm, điều chỉnh biện pháp phù hợp.
Kiến nghị đã được các UBND và công an cấp xã trả lời bằng văn bản, đồng thời các UBND và Công an cấp xã đã thực hiện nghiêm, thực chất kiến nghị trên thông qua việc tổng rà soát các loại xe ba bánh, xe tự chế trên địa bàn quản lý văn bản của mình./.
Nguyễn Nguyên Ngọc, Khuất Thu Hương- Viện KSND khu vực 9